Sırt Fıtığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Sırt fıtığı, torakal bölgede intervertebral diskin herniasyonu sonucu sinir yapılarında basıya ve ağrıya yol açan klinik bir tablodur. En sık belirtiler sırt-göğüs ağrısı, parestezi, kas güçsüzlüğü ve hareket kısıtlılığıdır; öksürme-hapşırma ile ağrı artabilir. Tanıda öykü ve fizik muayeneyi takiben yumuşak dokuları ayrıntılı gösteren MR temel görüntüleme yöntemidir; röntgen/BT kemik patolojilerini destekleyici olarak kullanılır. İlk basamak tedavi; analjezik-antiinflamatuvarlar, aktivite modifikasyonu, fizik tedavi ve postür eğitimi ile konservatiftir; seçilmiş olgularda manuel terapi uzman denetiminde düşünülebilir. İlerleyici nörolojik defisit, dirençli ağrı veya belirgin kompresyon varlığında cerrahi seçenekler gündeme gelir. Düzenli egzersiz, ergonomi ve kilo yönetimi hem korunmada hem de nüks riskinin azaltılmasında etkilidir.

Sırt fıtığı nedir?

Sırt fıtığı, omurlar arasındaki diskin dışarı taşarak omurilik veya sinir köklerine baskı yapmasıyla gelişen bir durumdur. En sık sırt ve göğüs çevresinde ağrıya, zamanla uyuşma-karıncalanma, kas gücünde azalma ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Düzgün duruş, düzenli egzersiz ve doğru kaldırma teknikleri riski azaltır.

Sırt fıtığının nedenleri

Sırt fıtığı çoğunlukla birden fazla etkenin birleşimiyle ortaya çıkar.

Disk dejenerasyonu ve yaşlanma
Ağır kaldırma ve hatalı biyomekanik
Travma ve kazalar
Postür (duruş) bozuklukları
Hareketsizlik ve fazla kilo

Disk dejenerasyonu ve yaşlanma

Yaşa bağlı su içeriği azalması ve yapısal yıpranma, diskin yük taşıma kapasitesini düşürerek fıtıklaşma riskini artırır.

Ağır kaldırma ve yanlış biyomekanik

Hatalı kaldırma-çevirme hareketleri diske ani yük bindirir ve yırtılma/taşmayı tetikleyebilir. Doğru teknikler ve kas güçlendirme koruyucudur.

Travma ve yaralanmalar

Düşme, çarpma veya trafik kazaları gibi ani kuvvetler diskte hasar ve omurgada yapısal sorunlara yol açabilir.

Postür (duruş) bozuklukları

Uzun süre yanlış oturma-çalışma alışkanlıkları omurga yük dağılımını bozarak disklere kronik stres bindirir.

Hareketsizlik ve kilo fazlalığı

Zayıf gövde kasları ve fazla vücut ağırlığı omurgaya binen yükü artırır; düzenli aktivite ve kilo yönetimi riski düşürür.

Sırt fıtığının belirtileri

Belirtiler bireyler arasında değişir; hafiften şiddetliye kadar seyredebilir.

Sırt ve göğüs bölgesinde ağrı
Uyuşma veya karıncalanma
Kas güçsüzlüğü, hareket kısıtlılığı
Ağrının kola ya da bacağa yayılması
Öksürme-hapşırmayla ağrının artması

Sırt ve göğüs ağrısı

Ağrı genellikle oturup kalkma, eğilme veya yük taşıma sonrası belirginleşir; ilerleyen olgularda istirahatte de sürebilir.

Uyuşma ve karıncalanma

Sinir kökü basısına bağlı paresteziler kola veya bacağa yayılabilir ve el becerilerini etkileyebilir.

Kas güçsüzlüğü ve hareket kısıtlılığı

Nörolojik etkilenmeye bağlı güç kaybı merdiven çıkma, eğilme veya uzun süre oturma gibi aktiviteleri zorlaştırır.

Ağrının yayılması

Sinir dağılımı boyunca kola/bacağa vuran ağrı görülebilir; dinlenmede dahi rahatsızlık sürmesi yaşam kalitesini düşürebilir.

Öksürme ve hapşırmayla ağrının artması

Valsalva benzeri basınç artışları omurga içi basıncı yükseltir ve ağrıyı tetikleyebilir.

Sırt fıtığı nasıl teşhis edilir?

Tanı, ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile başlar; ardından uygun görüntüleme yöntemleri seçilir.

Fizik muayene ve öykü

Ağrının yeri-şiddeti, nörolojik bulgular ve işlevsel etkilenme değerlendirilir; kırmızı bayraklar dışlanır.

Manyetik rezonans görüntüleme (MR)

Disk, sinir kökleri ve yumuşak dokuların ayrıntılı değerlendirilmesini sağlar; fıtığın düzeyi ve bası derecesini gösterir.

Röntgen ve bilgisayarlı tomografi (BT)

Kemik yapı, hizalanma ve eşlik eden dejeneratif değişiklikler hakkında bilgi verir; belirli olgularda tamamlayıcıdır.

Tedavi seçenekleri

Tedavi, belirtilerin şiddeti, nörolojik durum ve görüntüleme bulgularına göre kişiselleştirilir.

İlaç tedavisi
Fizik tedavi ve rehabilitasyon
Seçilmiş olgularda manuel terapi
Cerrahi müdahale

İlaç tedavisi

Ağrı kesiciler ve antiinflamatuvarlar semptom kontrolünde kullanılır; mide-böbrek yan etkileri açısından hekim önerisi önemlidir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon

Esneme-güçlendirme, sinir mobilizasyonu, postür eğitimi ve ergonomik düzenlemelerle ağrı azalır, işlev artar.

Manuel terapi

Uygun hastada, eğitimli profesyonel tarafından ve klinik rehberlere uygun biçimde semptomları azaltmaya yardımcı olabilir.

Cerrahi müdahale

İlerleyici nörolojik defisit, konservatif tedaviye dirençli ağrı veya belirgin sinir basısında gündeme gelir; yöntem seçimi fıtığın yerine ve hastanın özelliklerine göre yapılır.

Önleme: günlük öneriler

Basit alışkanlık değişiklikleri fıtık riskini ve nüks olasılığını azaltır.

Düzenli omurga egzersizleri
Ergonomik çalışma-oturma düzeni
Sağlıklı kilo kontrolü
Ani ve zorlayıcı hareketlerden kaçınma

Düzenli omurga egzersizleri

Germe ve derin gövde kaslarını güçlendirme odaklı programlar omurgayı destekler.

Ergonomik çalışma ve oturma

Ekran yüksekliği, sandalye desteği ve düzenli mola verme, disklere binen yükü azaltır.

Sağlıklı kilo kontrolü

Dengeli beslenme ve düzenli aktivite ile vücut ağırlığının yönetimi omurga üzerindeki baskıyı azaltır.

Ani hareketlerden kaçınma

Yükü bedene yakın tutma, dizlerden bükülme ve kontrollü dönüşler omurga sağlığını korur.

Ne zaman doktora başvurmalı?

Aşağıdaki durumlarda tıbbi değerlendirme geciktirilmemelidir.

Sürekli veya şiddetlenen ağrı
Kuvvet ya da his kaybı
Günlük aktivitelerde belirgin kısıtlılık

Acil uyarı işaretleri

Bağırsak/mesane kontrolünde bozulma, hızla artan nörolojik defisit, travma sonrası şiddetli ağrı veya ateşle seyreden sırt ağrısında acil başvuru gerekir.

Sık sorulan sorular

Sırt fıtığı nedir ve nasıl oluşur?

Diskin yıpranma, zorlanma veya travmayla yer değiştirmesi sonucu sinir basısı ve ağrı gelişir.

Belirtileri nelerdir?

Sırt/göğüs ağrısı, uyuşma-karıncalanma, kas güçsüzlüğü ve hareket kısıtlılığı başlıca bulgulardır.

Ağrı nasıl geçer?

Dinlenme, ilaçlar ve fizik tedavi ilk basamaktır; yanıtsız olgularda enjeksiyonlar veya cerrahi düşünülebilir.

Hangi egzersizler önerilir?

Postürü iyileştiren esneme ve derin gövde kaslarını güçlendiren egzersizler; uzman rehberliğiyle yapılmalıdır.

Sırt fıtığı ameliyatı riskli midir?

Her cerrahide olduğu gibi riskler vardır; uygun hasta seçimi ve deneyimli ekip ile risk azaltılabilir.

Tedavi edilmezse ne olur?

Uzun süren sinir basısı kalıcı his-kas kaybına ve yaşam kalitesinde belirgin düşüşe yol açabilir.

Hangi doktora gidilir?

Beyin ve sinir cerrahisi ile fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları birlikte değerlendirebilir.

Tekrarlar mı?

Risk faktörleri sürerse nüks edebilir; egzersiz ve ergonomi nüksü azaltır.

Nasıl yatmalı?

Yan yatış veya sırtüstü diz altına yastık destekli; orta sertlikte destekleyici yatak önerilir.

Önlemek için nelere dikkat edilmeli?

Doğru duruş, düzenli egzersiz, ağır kaldırmaktan kaçınma ve sağlıklı kilo kontrolü temel önlemlerdir.