Pernisiyöz Anemi Nedir? Pernisiyöz Anemi Belirtileri ve Nedenleri
Pernisiyöz anemi, intrinsik faktöre ve paryetal hücrelere karşı gelişen otoimmün yanıt nedeniyle B12 emiliminin bozulduğu, makrositik anemi ve nörolojik tutulumla seyreden bir klinik tablodur. Tanıda düşük serum B12 düzeyi, yüksek metilmalonik asit ve homosistein, makrositoz ve ilgili otoantikorların pozitifliği önemlidir. Tedavide başlangıçta intramüsküler B12 enjeksiyonları tercih edilir; idame döneminde yüksek doz oral B12 bazı hastalarda etkilidir. Altta yatan nedenlerin yönetimi ve yaşam boyu izlem, nörolojik sekellerin ve olası gastrik neoplazi riskinin azaltılması açısından kritiktir.
Pernisiyöz Anemi Nedir?
Pernisiyöz anemi, intrinsik faktöre ve mide paryetal hücrelerine karşı gelişen otoimmün yanıt sonucu vitamin B12 emiliminin bozulmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Emilim yetersizliği kırmızı kan hücresi üretimini azaltır ve tedavi gecikirse sinir sistemi üzerinde kalıcı hasara yol açabilir. Hastalığın yönetimi çoğunlukla B12 replasmanına dayanır ve birçok kişide yaşam boyu sürdürülmesi gerekir.
Pernisiyöz Anemi Belirtileri
Belirtiler sinsi başlar ve zamanla artar. Erken dönemde yorgunluk, halsizlik ve solukluk görülebilir; ilerleyen olgularda nörolojik bulgular öne çıkar.
- Sürekli yorgunluk, halsizlik, eforla nefes darlığı
- Baş dönmesi, sersemlik hissi, soluk veya hafif sarımsı cilt
- Dilde kızarıklık, şişlik; iştah azalması ve kilo kaybı
- Eller ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma (parestezi)
- Kas güçsüzlüğü, denge bozukluğu, yürümede zorlanma
- Konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları, depresyon
- Görme ile ilgili yakınmalar, kabızlık veya ishal
Pernisiyöz Anemi Nedenleri
Temel neden intrinsik faktör eksikliği ile sonuçlanan otoimmün süreçtir; bunun yanı sıra B12 emilimini bozan çeşitli durumlar tabloya katkıda bulunabilir.
- Otoimmün gastrit ve intrinsik faktör antikorları
- Mide veya ince bağırsak ameliyatları sonrası emilim kaybı
- Çölyak, Crohn gibi malabsorbsiyonla seyreden hastalıklar
- Bağırsakta bakteriyel aşırı çoğalma (SIBO), balık tenyası enfeksiyonu
- Uzun süreli metformin ve mide asidi baskılayıcı ilaç kullanımı
- Vegan veya B12’den fakir beslenme
- Diğer otoimmün hastalıklarla birliktelik
Pernisiyöz Anemi Tanısı ve Uygulanan Testler
Tanı klinik değerlendirme ve laboratuvar bulgularının birlikte yorumlanması ile konur. B12 eksikliğinin biyokimyasal göstergeleri ve otoimmünite kanıtları tanıyı destekler.
- Serum B12 düzeyi, tam kan sayımı ve retikülosit sayımı
- Metilmalonik asit ve homosistein düzeylerinde artış
- Intrinsic faktör ve paryetal hücre antikorlarının araştırılması
- Gerekli durumlarda üst gastrointestinal endoskopi ile mukoza değerlendirmesi
Pernisiyöz Anemi Tedavisi
Temel yaklaşım B12 depolarını hızla düzeltmek ve yeniden gelişecek eksikliği önlemektir. Çoğu hastada ilk aşamada intramüsküler B12 enjeksiyonları tercih edilir; düzeyler toparlandıktan sonra uygun olgularda yüksek doz oral B12 ile idame sağlanabilir.
- Intramüsküler B12 enjeksiyonları ile hızlı replasman
- Uygun hastalarda yüksek doz oral B12 ile sürdürme tedavisi
- B12’den zengin gıdaların eklenmesi ve ilaç etkileşimlerinin gözden geçirilmesi
- SIBO, çölyak veya Crohn gibi altta yatan durumların tedavisi
- Yaşam boyu izlem ve düzenli B12 düzeyi kontrolü
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Pernisiyöz anemi kalıtsal mı?
Genellikle kalıtsal değildir; ancak otoimmün hastalıklara yatkınlıkta genetik faktörler rol oynayabilir.
Pernisiyöz anemi kilo kaybı yapar mı?
Evet. İştahsızlık ve sindirim yakınmaları kilo kaybına yol açabilir.
Çocuklarda pernisiyöz anemi görülür mü?
Nadirdir; genetik yatkınlık veya emilim sorunları olan çocuklarda görülebilir.
Tedavi gecikirse ne olur?
Gecikme kalıcı nörolojik hasar, ağır anemi ve yaşam kalitesinde belirgin düşüşe neden olabilir.
Vitamin takviyesiyle pernisiyöz anemi önlenebilir mi?
Tek başına standart diyet takviyeleri yeterli olmaz; çünkü sorun B12 emilim bozukluğudur. Tıbbi replasman gerekir.
Pernisiyöz anemisi olan biri normal yaşam sürebilir mi?
Düzenli tedavi ve takip ile çoğu kişi normal bir yaşam sürdürebilir.
Pernisiyöz anemi kansere yol açar mı?
Uzun süre tedavisiz kalan olgularda kronik gastrit zemini gastrik kanser riskini artırabilir.
Hamilelikte pernisiyöz anemi riskli midir?
Evet. Anne ve bebek açısından risk oluşturur; gebelikte B12 izlemi ve uygun replasman önemlidir.
Psikolojik belirtiler yapar mı?
B12 eksikliği depresyon, irritabilite ve bilişsel etkilenmeye yol açabilir.
Diyetle tamamen tedavi edilebilir mi?
Hayır. Emilim sorunu nedeniyle tıbbi B12 enjeksiyonları veya yüksek doz oral tedavi gereklidir.