Omurga Tümörleri Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Omurga tümörleri primer (omurga dokusundan köken alan) ve metastatik (diğer organ kanserlerinden sıçrayan) olarak iki ana gruba ayrılır; metastatik tutulumlar daha sıktır. Omurilik tümörleri yerleşime göre ekstradural, intradural ekstramedüller ve intramedüller şeklinde sınıflanır; schwannom, menenjiom, epandimom ve astrositom başlıca tiplerdir. En yaygın klinik bulgu geceleri artabilen aksiyel ağrı olup, omurilik/sinir basısına bağlı uyuşma, güçsüzlük, yürüme bozukluğu ve sfinkter disfonksiyonu gelişebilir. Tanıda MRG temel görüntüleme yöntemidir; BT, sintigrafi, PET/CT ve gerekirse biyopsi ile tümör tipi ve yayılımı belirlenir. Tedavi; tümörün biyolojisi ve hastanın nörolojik durumuna göre cerrahi rezeksiyon ve stabilizasyon, radyoterapi/kemoterapi veya yakın izlem stratejilerini içerir. Ameliyat; primer malignite, ilerleyici nörolojik kayıp, mekanik instabilite veya onkolojik direnç gibi durumlarda öncelikle düşünülür ve uzun dönem takipte nüks riski tümör tipine bağlıdır.

Omurga Tümörleri Nedir?

Omurga tümörleri; kemik, sinir ve yumuşak dokulardan gelişebilen, omurganın boyun, sırt, bel ve sakrum bölgelerinde ortaya çıkabilen kitlelerdir. Kaynaklarına göre iki grupta incelenir: omurga dokusunun kendisinden köken alan primer tümörler ve vücudun başka bölgelerindeki kanserlerin omurgaya sıçramasıyla oluşan metastatik tümörler. Metastatik tutulumlar meme, prostat, akciğer ve böbrek kanserleri sonrası daha sık görülür ve primer lezyonlardan genellikle daha yaygındır. İyi huylu primer lezyonlar bile büyüdüklerinde omurilik kanalında bası oluşturarak nörolojik sorunlara yol açabilir.

Tümör Türleri ve Köken

Primer tümörler: Omurga kemikleri, omurilik zarları veya sinir köklerini oluşturan hücrelerden gelişir; iyi huylu ya da kötü huylu olabilir.
Metastatik tümörler: Vücuttaki başka bir kanserin kan yoluyla omurgaya yayılması sonucu oluşur; erişkinde omurga tümörlerinin en sık nedenidir.

Omurilik Tümörleri

Santral sinir sistemi tümörlerinin yaklaşık beşte biri omurilik kanalında yer alır. Omurilik tümörleri, omurilik zarlarıyla ilişkisine ve omuriliğin içinde olup olmamasına göre sınıflandırılır. Erken tanı ve doğru cerrahi planlama, felç riskini belirgin şekilde azaltabilir.

Yerleşime Göre Sınıflama

Ekstradural: Omurilik zarının dışında, çoğunlukla metastatik kökenlidir.
İntradural ekstramedüller: Zar içinde fakat omurilik dokusunun dışında yer alır.
İntramedüller: Omurilik dokusunun içinde gelişir.

Sık Görülen Türler

Schwannom / Nörofibrom: Sinir kılıfından köken alır, genellikle iyi huylu ve yavaş büyür.
Menenjiom: Omurilik zarından gelişir; özellikle torasik bölgede ve kadınlarda daha sık görülür.
Epandimom: Erişkinlerde en sık intramedüller tümörlerden olup çoğunlukla iyi sınırlıdır.
Astrositom: Çocukluk çağında daha sık intramedüller tümör; omurilik dokusuyla yakın ilişkili olabilir.
Filum terminale epandimoması: Omuriliğin alt ucundan kaynaklanır, cerrahi olarak ekstramedüller kabul edilir.

Belirtiler

Belirti ve bulgular tümörün türüne, konumuna ve omurilik/sinir köklerine yaptığı basının derecesine göre değişir. Şikâyetler yavaş ilerleyebilir; bazı agresif tiplerde ise hızlı kötüleşme görülebilir.

Omurga Tümörlerinin Belirtileri

Boyun, sırt veya belde lokalize ağrı; gece artışı ve aktiviteyle şiddetlenme
Omurga boyunca yayılabilen, kola veya bacağa vuran ağrı
Duyu değişiklikleri: Uyuşma, karıncalanma, bant tarzı his
Kuvvet kaybı, yürümede zorlanma, dengesizlik

Omurilik Tümörlerinin Belirtileri

İlerleyici güçsüzlük ve his kaybı
Kol/bacak ağrısı ve uyuşma
Ürogenital ve anorektal disfonksiyon (idrar-gaita kontrolünde bozulma)

Tanı Yöntemleri

Tanıda ayrıntılı öykü ve nörolojik muayeneyi takiben görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) temel incelemedir; bilgisayarlı tomografi (BT), kemik sintigrafisi ve PET/CT ek bilgi sağlayabilir. Lezyonun tipini kesinleştirmek ve tedaviyi planlamak amacıyla uygun olgularda lokal anestezi ile biyopsi yapılabilir.

Tedavi Yöntemleri

Cerrahi Seçenekler

Cerrahi tedavinin hedefi tümörü kısmen ya da tamamen çıkarmak, omurilik/sinir basısını gidermek ve omurga stabilitesini korumaktır. Tümörün tipi, yayılımı, iyi-kötü huylu özellikleri, nörolojik risk ve beklenen yaşam süresi karar sürecinde belirleyicidir. Gerekli durumlarda omurganın metal implantlarla tespiti (enstrümantasyon) yapılır; bazı iyi huylu lezyonlarda küretaj sonrası boşluk kemik veya kemik çimentosuyla doldurulabilir. Geniş rezeksiyon gereken kötü huylu ve metastatik olgularda metalik fiksasyon ve kemikle doldurulmuş kafes kullanımı gündeme gelebilir. Cerrahi sonrası hastanede kalış çoğunlukla 3–10 gün, iyileşme süresi ise girişimin kapsamına göre 3 ay ile 1 yıl arasındadır; rehabilitasyon sıktır.

Cerrahi Olmayan Tedaviler

Klinik olarak sessiz veya yavaş seyirli iyi huylu lezyonlar yakın aralıklarla MRG ile izlenebilir. Kemoradyosensitif primer tümörler ve metastazlarda radyoterapi ve/veya kemoterapi ilk seçenek olabilir. Tedavi, onkolojik özellikler ve nörolojik durum temelinde kişiselleştirilir.

Ameliyat Ne Zaman Gerekli?

Primer kötü huylu tümör saptanması
İlerleyici nörolojik kayıp veya hızlı gelişen sfinkter disfonksiyonu
Omurga stabilitesinin bozulması (mekanik instabilite)
Radyoterapi/kemoterapiye yanıtsızlık

Uzun Dönem Takip

Tümör tipine göre düzenli kontroller planlanır; MRG ve radyografilerle nüks ve stabilite değerlendirilir. Nüks olasılığı tümörün biyolojisine ve uygulanan tedaviye göre değişiklik gösterir.