Meme Kanserinden Korunmak İçin
Meme kanseri riskini azaltmada kilo kontrolü ve düzenli fiziksel aktivite temel stratejilerdir; risk özellikle menopoz sonrası dönemde kilo artışıyla belirginleşir. Menopozdan sonra yağ dokusu başlıca östrojen kaynağıdır ve merkezi yağlanma, düşük SHBG ile yüksek serbest östrojen düzeyleri üzerinden riski artırabilir. Hormon yerine koyma tedavileri, özellikle östrojen-progesteron kombinasyonları, yalnız östrojen rejimlerine göre daha yüksek risk taşır ve tıbbi endikasyon olmaksızın kullanılmamalıdır. Günlük alkol tüketimi meme kanseri riskini anlamlı ölçüde artırırken, sigara kullanımı da genel kanser yüküne eklenerek riske katkı sağlar. Yüksek riskli kadınlarda kemoprevensiyon ilaçları insidansı yaklaşık yüzde 50’ye kadar azaltabilir; ancak pıhtılaşma eğiliminde artış gibi yan etkiler nedeniyle yalnızca klinik değerlendirme sonrası hekim tarafından başlanmalıdır.
Meme kanserinden korunmak için yaşam tarzı önerileri
Meme kanseri riskini azaltmak için sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimsemek esastır. Kilo yönetimi, düzenli fiziksel aktivite, alkol ve sigaradan kaçınma temel başlıklardır.
İdeal kiloyu korumak
Kilo artışı riski yükseltir ve bu etki menopozdan sonra daha belirgindir. Menopoz sonrası dönemde östrojenin ana kaynağı yağ dokusudur; yağ miktarı arttıkça dolaşımdaki östrojen de yükselebilir.
- Karın ve üst beden odaklı yağlanma, daha düşük SHBG ve daha yüksek serbest östrojen ile ilişkilidir.
- Serbest östrojenin artması, meme dokusunda bağlanma olasılığını yükseltebilir.
Düzenli egzersiz
Fiziksel aktivite kilo kontrolünü destekler, östrojen düzeylerini dengeler ve bağışıklık sistemini güçlendirebilir. Menopoz öncesinde haftada en az dört gün düzenli egzersiz yapmak riski anlamlı biçimde azaltır; menopoz sonrasında ise egzersizin önemi daha da artar.
Alkol tüketimini azaltmak
Günlük alkol kullanımı meme kanseri riskini yükseltir; bu durum alkolün östrojen metabolizmasını etkileyerek kan düzeylerini artırmasıyla açıklanır. Düzenli alkol içenlerde risk, içmeyenlere kıyasla yaklaşık %40 daha yüksektir.
Sigarayı bırakmak
Sigara, meme kanseri dahil birçok kanserin riskini artırır. Sigarasız yaşam ve aktif bir yaşam tarzı, genel kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.
Hormonlar ve risk
Menopoz ve yağ dokusu kaynaklı östrojen
Menopozdan sonra yumurtalıkların hormon üretimi azalır ve östrojenin önemli kısmı yağ dokusunda sentezlenir. Yağ dokusundaki artış, dolaşımdaki östrojen düzeylerini yükselterek risk üzerinde etkili olabilir.
SHBG ve yağ dağılımı
Merkezi yağlanmada SHBG düzeyleri düşebilir, serbest östrojen oranı artabilir. Bu hormonal profil, meme dokusunda uyarılmayı kolaylaştırabilir.
Hormon yerine koyma tedavisi (HRT)
HRT yalnızca tıbbi gereklilikle ve hekim önerisiyle düşünülmelidir. Kombine östrojen-progesteron tedavileri, yalnız östrojen içeren rejimlere göre daha yüksek riskle ilişkilendirilebilir.
- Tedavi kararı bireyselleştirilmeli ve düzenli izlem yapılmalıdır.
- Gereksiz hormon kullanımından kaçınılmalıdır.
İlaçla önleme (kemoprevensiyon)
Kimlere önerilir?
Meme kanseri açısından yüksek riskli kadınlarda önleyici ilaçlar ile insidans yaklaşık %50’ye kadar azaltılabilir. Uygunluk değerlendirmesi kişisel risk profiline göre yapılır.
Olası yan etkiler ve takip
Bu ilaçlar pıhtılaşma eğiliminde artış gibi yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle başlama, doz ve takip süreci hekim gözetiminde yürütülmelidir.
- Yan etkiler konusunda bilgilendirme ve düzenli kontrol gerekir.
- İlaç seçimi bireysel risk ve yarar dengesi gözetilerek yapılmalıdır.