Meme Kanserinde Genetik Testler: Ne Zaman ve Neden Yapılmalı?
Meme kanserinde genetik testler, kalıtsal riskin saptanması ve kişiye özel tedavi kararlarının verilmesinde önemli bir araçtır. Rutin popülasyon taraması için önerilmez; ancak güçlü aile öyküsü, erken yaşta tanı veya erkek meme kanseri gibi yüksek risk göstergelerinde uygulanmalıdır. BRCA1 ve BRCA2 başta olmak üzere CHEK2, PTEN ve TP53 genlerindeki mutasyonlar risk artışıyla ilişkilidir. BRCA mutasyon taşıyıcılarında yaşam boyu meme kanseri riski yaklaşık %60 olup yumurtalık kanseri riski de yüksektir. Tanı sonrası FISH-HER2/neu, Oncotype DX ve Mammaprint gibi testler, hedefe yönelik tedavi seçimi ve nüks riskinin belirlenmesi gibi klinik kararlara yön verir.
Meme Kanseri ve Genetik Testlerin Önemi
Meme kanserinde kalıtsal mutasyonların saptanması, bireyin yaşam boyu riskini ve uygulanacak tanı-tedavi stratejilerini etkiler. Genetik testler, uygun adaylarda tarama sıklığı, risk azaltıcı yaklaşımlar ve kişiselleştirilmiş tedavi kararlarına rehberlik eder.
Ailesinde Meme Kanseri Olanlarda Genetik Testler
Genetik testler genel nüfusta rutin tarama aracı değildir; ancak belirgin aile öyküsü olan kişilerde kalıtsal yatkınlığın araştırılması önerilir.
Genetik Yatkınlığın Araştırılması Gereken Durumlar
- Ailede üç kuşakta ya da en az üç kişide meme kanseri öyküsü bulunması
- Aile bireylerinden birinde menopoz öncesi meme kanseri tanısı
- Aynı kişide hem meme hem yumurtalık kanseri gelişmesi
- İki memede birden kanser saptanması
- Ailede erkek meme kanseri vakasının bulunması
Meme Kanseri Genetik Testlerinde İncelenen Genler
Kalıtsal meme kanseri açısından en sık incelenen genler BRCA1 ve BRCA2’dir. Riskin daha kapsamlı değerlendirilmesi için CHEK2, PTEN ve TP53 gibi genler de değerlendirilebilir.
Genetik Testlerin Önemi ve Kullanım Alanları
Birçok kalıtsal meme kanseri olgusu BRCA1/BRCA2 mutasyonları ile ilişkilidir. Bu genlere yönelik testler çoğunlukla kan örneği ile yapılır ve mutasyon saptandığında aile bireylerinde hedefli, düşük maliyetli tarama uygulanabilir.
BRCA1 ve BRCA2 Genlerinin Taşıdığı Riskler
Çalışmalar, anormal BRCA1/BRCA2 genine sahip kadınlarda yaşam boyu meme kanseri riskinin yaklaşık %60 olduğunu; ayrıca yumurtalık kanseri riskinin de yükseldiğini göstermiştir. Tüm meme kanserlerinin yaklaşık %5–10’u bu mutasyonlara bağlıdır.
Meme Kanseri Tanısı Sonrası Genetik Testler
Meme kanseri tanısı konduktan sonra bazı moleküler testler, tedavi yaklaşımını ve nüks riskini belirlemede kullanılır.
FISH-HER2/neu Testi
HER2/neu gen amplifikasyonu ve protein ifadesini değerlendirerek tanısal bilgi sağlar; trastuzumab gibi hedefe yönelik tedavilere yanıt olasılığını öngörmede yardımcıdır.
Oncotype DX Testi
21 gen paneli üzerinden nüks risk skorunu hesaplar ve özellikle hormon reseptör pozitif olgularda kemoterapi gerekliliğinin belirlenmesine destek olur.
Mammaprint (70 Gen Paneli)
70 gen ifadesini analiz ederek hastaları düşük ve yüksek risk gruplarına ayırır; böylece tedavi kişiselleştirilebilir.