Kızamık Nedir? Kızamık Belirtileri ve Tedavisi

Kızamık, Morbillivirus etkenli, yüksek bulaşıcılığa sahip, ateş ve makülopapüler döküntüyle seyreden bir solunum yolu enfeksiyonudur. Tanı çoğunlukla kliniktir; IgM/IgG seroloji ve RT‑PCR, doğrulama ve sürveyans için kullanılabilir. Spesifik antiviral tedavi yoktur; destekleyici bakım, komplikasyonların yönetimi ve çocuklarda vitamin A desteği esastır. Temaslılarda ilk 72 saatte MMR aşısı veya 6 gün içinde immün globulin uygulaması, ikincil vakaları azaltır. En etkili korunma yöntemi iki doz KKK (MMR) aşısıdır ve toplum bağışıklığı salgınları önler. İmmünsüprese bireyler, bebekler ve hamilelerde ağır seyir ve komplikasyon riski daha yüksektir.

Kızamık Nedir?

Kızamık, Morbillivirus’un (Paramyxoviridae) yol açtığı, son derece bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Virüs, enfekte kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşmasıyla ortama yayılan damlacıklar ve havada kısa süre asılı kalabilen partiküller aracılığıyla yayılır. Aşılanmamış topluluklarda hızla salgınlara neden olabilir.

Kuluçka dönemi genellikle 10–14 gündür. Hastalık önce yüksek ateş, kuru öksürük, burun akıntısı, konjonktivit ve yanak içindeki beyazımsı Koplik lekeleriyle başlar; ardından yüz/kulak arkası bölgesinden başlayıp vücuda yayılan kırmızı makülopapüler döküntü ortaya çıkar.

Kızamık Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler çoğu kişide benzer olsa da şiddet yaşa ve bağışıklık durumuna göre değişebilir.

Yüksek ateş, halsizlik ve iştahsızlık
Kuru öksürük, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı
Gözlerde kızarıklık, sulanma ve ışığa hassasiyet (konjonktivit)
Ağız mukozasında Koplik lekeleri
Yüzde başlayıp gövde ve ekstremitelere yayılan döküntü
Kulak ağrısı/akıntı (otitis media), nefes darlığı veya göğüs ağrısı gelişirse zatürre açısından dikkat

Nadir fakat ciddi komplikasyonlar arasında ensefalit ve çok geç dönemde görülebilen SSPE bulunur.

Kızamık Hastalığı Neden Olur?

Etken Morbillivirus’tür. Aşısız olmak, kalabalık/kapalı alanlarda bulunmak, yetersiz beslenme (özellikle vitamin A eksikliği) ve bağışıklık baskılanması (kemoterapi, ileri HIV vb.) riski artırır. Bebekler ve hamileler ağır seyir açısından daha savunmasızdır.

Kızamık Teşhisi Nasıl Yapılır?

Teşhis çoğu zaman klinik bulgularla konur. Laboratuvar doğrulaması için:

Seroloji: Kızamığa özgü IgM (genellikle döküntüden sonraki ilk günlerde saptanır) ve IgG’de serokonversiyon
RT-PCR: Nazofarenks/boğaz sürüntüsü veya idrarda viral RNA saptanması
Epidemiyolojik bağ ve aşılanma öyküsü değerlendirilir; olası vakalar halk sağlığına bildirilmelidir.

Kızamık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kızamığın spesifik bir antivirali yoktur; bakım destekleyicidir.

İstirahat, bol sıvı ve yeterli beslenme
Ateş ve ağrı için yaşa/kiloya uygun parasetamol veya ibuprofen; çocuklarda aspirin verilmez (Reye sendromu riski)
Burun tıkanıklığı için serum fizyolojik, öksürük ve boğaz tahrişi için nemlendirme
Çocuklarda WHO önerisiyle vitamin A desteği
Bakteriyel süperenfeksiyon (ör. otitis media, pnömoni) gelişirse uygun antibiyotik
Şiddetli olgularda hastane izlemi ve komplikasyon yönetimi

İzolasyon: Döküntü başlangıcından en az 4 gün sonrasına kadar toplumsal teması kısıtlayın (immünsüprese kişilerde süre uzayabilir).

Temas sonrası korunma: Aşısız yakın temaslılara 72 saat içinde MMR uygulanması, uygun olmayan veya yüksek riskli kişilerde (hamile, immünsüprese, 6 aydan küçük bebek) 6 gün içinde immün globulin verilmesi önerilir.

Kızamık Nasıl Bulaşır?

Virüs, damlacıklar ve kısa süre havada asılı kalabilen partiküllerle yayılır; virüs bulaşmış yüzeylere teması takiben göz, burun veya ağıza el götürmek de riski artırır. Enfekte kişi, döküntüden yaklaşık 4 gün önce başlayıp 4 gün sonrasına kadar bulaştırıcıdır.

Kızamık Nasıl Geçer?

Hastalık genellikle bağışıklık yanıtıyla 7–10 gün içinde düzelir. Tipik seyir; 2–4 günlük prodromu izleyen 3–5 günlük döküntü fazı ve sonrasında iyileşme şeklindedir. Kızamık geçiren kişiler çoğunlukla ömür boyu bağışıklık kazanır.

Kızamık Nasıl Önlenir?

En etkili korunma KKK (MMR) aşısıdır. Rutin şema: 12–15 ay ilk doz, 4–6 yaş ikinci doz. Salgın/seyahat riski varsa 6–11 ay arası geçici doz uygulanabilir; bu doz rutin takvime eklenir. Yüksek aşılama oranları toplum bağışıklığı sağlayarak salgınları engeller.

Aşı durumunu güncelleyin; sağlık çalışanları ve seyahat edecekler 2 doz MMR’a sahip olmalıdır.
Aşısız temaslılar için erken MMR veya immün globulin (risk grubunda) düşünülmelidir.
Kalabalık, kapalı ve yetersiz havalandırılan alanlardan kaçınma; maske ve el hijyeni destekleyicidir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Kızamık

Bir yaş altı bebeklerde komplikasyon riski yüksektir. Salgın bölgelerine seyahat eden 6–11 aylık bebeklere ek MMR dozu verilebilir (rutin dozlar yine zamanı gelince uygulanır). Aşağıdaki belirtiler acil değerlendirme gerektirir: nefes darlığı, inatçı yüksek ateş, bilinç değişikliği, nöbet, belirgin susuzluk veya beslenememe.

Kızamık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kızamık Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

Genellikle 12–15 ayda ilk, 4–6 yaşta ikinci doz uygulanır. Salgın/seyahat durumunda 6–11 ay arası ek doz verilebilir; bu, rutin dozların yerine geçmez.

Kızamığın İlk Belirtileri Nelerdir?

Yüksek ateş, kuru öksürük, burun akıntısı, gözlerde kızarıklık ve ağız mukozasında Koplik lekeleri; birkaç gün sonra döküntü başlar.

Kızamık Nasıl Tedavi Edilir?

Destekleyici bakım (sıvı, istirahat, uygun ateş düşürücü), gerekirse vitamin A ve komplikasyon gelişirse hedefe yönelik tedavi uygulanır.

Kızamık Kaç Günde Geçer?

Çoğu olgu 7–10 günde düzelir; döküntü 3–5 günde solar.

Yetişkinlerde Kızamık Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarla benzerdir ancak daha şiddetli seyredebilir; yüksek ateş, yoğun halsizlik, yaygın döküntü ve komplikasyon riski artar.

Kızamık Ciddi Bir Hastalık mıdır?

Evet. Özellikle bebekler, hamileler ve immünsüprese bireylerde zatürre, ensefalit ve ölüm riski vardır.

Kızamık Önlenebilir mi?

Evet. İki doz MMR aşısı güçlü koruma sağlar; toplumda yüksek aşılama oranı salgınları önler.

Bebeklere Doğumdan Hemen Sonra Kızamık Aşısı Yapılır mı?

Rutin olarak hayır. Gerektiğinde 6–11 ay arasında ek doz düşünülebilir; yine de 12–15 ay ve 4–6 yaş dozları yapılmalıdır.

Hamileler Kızamık Aşısı Olabilir mi?

Hayır. MMR canlı aşıdır ve hamilelikte uygulanmaz; planlı gebelik öncesi aşı önerilir. Hamile temaslılarda immün globulin tercih edilir.

Kızamık Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Çoğu hafiftir: enjeksiyon yerinde ağrı/kızarıklık, kısa süreli ateş, döküntü veya eklem ağrısı. Ciddi alerjik reaksiyonlar çok nadirdir.

Hamilelik Sırasında Kızamık Olmanın Riskleri Nelerdir?

Düşük, erken doğum riski artabilir; annede zatürre ve ensefalit gibi ağır komplikasyonlar görülebilir.

Hamilelikten Önce Kızamık Testinin Önemi Nedir?

Bağışıklık durumunu (IgG) gösterir; bağışık değilse gebelik öncesi aşılanma planlanır.

Kızamık Geçiren Birine Kızamık Aşısı Yapılırsa Zararlı Olur mu?

Genelde gerekmez ve yapıldıysa çoğunlukla zararlı değildir; öykü/ kayıtlar doğrultusunda gereksiz aşıdan kaçınılır.

Kızamık Aşısı Otizm Yapar mı?

Hayır. Geniş kapsamlı bilimsel çalışmalar MMR ile otizm arasında ilişki göstermemiştir.

Kızamık Hayvandan İnsana Geçer mi?

Hayır. Kızamık sadece insanlarda görülen bir enfeksiyondur.

Yurtdışı Seyahatlerde Kızamık Aşısı Yaptırılmalı mıdır?

Evet. Vaka görülme sıklığının yüksek olduğu bölgelere çıkış öncesi iki doz MMR varlığı doğrulanmalı; gerekirse aşı tamamlanmalıdır.

Kızamık Cinsel Yolla Bulaşır mı?

Hayır. Damlacık/ hava yoluyla bulaşır; cinsel yolla bulaşan bir hastalık değildir.

Kızamıkçık Nedir?

Kızamıkçık (Rubella), genellikle hafif seyirli bir döküntülü viral hastalıktır; hamilelikte enfeksiyon, doğumsal rubella sendromuna yol açabileceğinden kritik öneme sahiptir. Korunma MMR aşısıyla sağlanır.