Kemik İliği Nakli Tanı Yöntemleri
Kemik iliği nakli öncesi ve sonrası değerlendirmede periferik yayma, kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi temel morfolojik bilgiyi sağlar. İmmünfenotipleme (flow sitometri), hücre soyunu ve olgunluk düzeyini belirleyerek lösemi alt tiplerinin tanımlanmasında ve minimal rezidüel hastalık izlemlerinde yüksek duyarlılık sunar. Sitogenetik analiz ve gerekirse FISH, kromozomal anomalileri saptayarak risk sınıflaması ve prognoz tayininde belirleyicidir. Aspirasyon ve biyopsi işlemleri çoğunlukla lokal anestezi altında, günübirlik koşullarda güvenle yapılabilir. Bu yöntemler birlikte kullanıldığında tanı doğruluğunu artırır ve kemik iliği nakli planlamasına veri sağlar.
Kemik İliği Nakli Tanı Yöntemleri
Kemik iliği nakli adaylarının değerlendirilmesinde tanı koyma, hastalığın evrelendirilmesi ve tedavi planlaması için birbirini tamamlayan çeşitli testler kullanılır. Aşağıda en sık başvurulan yöntemler ve sağladıkları bilgiler özetlenmiştir.
Periferik Yayma
Parmak ucundan ya da venöz kandan alınan örnek cam lam üzerine yayılarak kurutulur ve boyanır. Boyanan yayma, ışık mikroskobunda hematolog tarafından incelenir ve kan hücrelerinin morfolojisi ile patolojik hücrelerin varlığı hakkında hızlı bilgi verir.
- Avantaj: Hızlı, düşük maliyetli ilk değerlendirme.
- Kullanım alanları: Şüpheli lösemi, anemi ve trombositopeni gibi durumların taranması.
Kemik İliği Aspirasyonu
Sternum veya arka iliak kanattan özel bir iğne ile sıvı iliğin şırınga yardımıyla alınmasıdır. Bölge antiseptik ile temizlenir ve lokal anestezi uygulanır; elde edilen örnekler özel boyalarla hazırlanıp mikroskopta değerlendirilir.
- Ne sağlar: Hücre yoğunluğu, blast oranı ve infiltrasyon hakkında ayrıntılı bilgi.
- İşlem: Kısa sürer, çoğu hasta aynı gün evine dönebilir.
Kemik İliği Biyopsisi
Genellikle arka iliak kanattan, aspirasyonla aynı giriş yerinden yapılır. Biyopsi iğnesiyle kemik dokusuyla beraber silindir şeklinde kemik iliği dokusu alınır ve hematopatoloji tarafından özel boyalarla incelenir.
- Ne sağlar: İliğin mimarisi, fibrozis ve hücresellik düzeyi hakkında bilgi.
- Ne zaman tercih edilir: Aspiratın yetersiz olduğu durumlar veya kuru aspirasyon şüphesinde.
İmmünfenotipleme
Flow sitometri ile hücre yüzey ve/veya sitoplazmik belirteçler analiz edilerek hücre soyları ve olgunlaşma evreleri saptanır. Lösemi ve lenfoma tanı-tiplendirmesi, bağışıklık sistemi hastalıkları ve CD34+ kök hücre sayımı için temel yöntemdir.
- Avantaj: Yüksek duyarlılık; minimal rezidüel hastalık izlemi için uygundur.
- Kapsam: T, B ve miyeloid panelleri gibi çoklu belirteç kombinasyonları.
Sitogenetik İnceleme
Kromozomların sayı ve yapı (karyotip) açısından değerlendirilmesidir; gerektiğinde FISH gibi tekniklerle desteklenir. Lösemi ve miyelodisplastik sendromlarda risk sınıflaması, prognoz ve hedefe yönelik tedavilerin seçimi açısından kritiktir.
- Örnek anomaliler: t(9;22), inv(16), del(5q) gibi değişiklikler.
- Tamamlayıcı testler: FISH ve moleküler incelemelerle doğrulama ve ayrıntılandırma.