Kalsitonin Nedir? Kalsitonin Yüksekliği ve Düşüklüğü Hakkında Bilgiler

Kalsitonin, tiroidin parafoliküler (C) hücrelerinden salgılanan, kemik rezorpsiyonunu azaltıp kandaki kalsiyumu düşüren peptid yapılı bir hormondur. Klinik pratikte en kritik kullanımı, medüller tiroid kanserinin biyobelirteci olarak tanı, evreleme ve izlemde rol oynamasıdır. Referans aralıkları yöntemlere göre değişmekle birlikte erişkinlerde kadınlarda yaklaşık 0–5 pg/mL, erkeklerde 0–9.5 pg/mL kabul edilir; sigara, kronik böbrek hastalığı ve bazı nöroendokrin tümörler yalancı-pozitif yükselmelere neden olabilir. Düşük kalsitonin genellikle klinik olarak anlamlı değildir ve sıklıkla tiroidektomi sonrası görülür. Yükseklik durumunda boyunda kitle, flushing ve ishal gibi bulgular MTK lehine ipuçları sağlayabilir. Sonuçların endokrinoloji tarafından klinik bağlamda, gerekirse uyarı testleriyle birlikte yorumlanması önerilir.

Kalsitonin Nedir?

Kalsitonin, tiroid bezindeki parafoliküler (C) hücrelerden salgılanan, kalsiyum ve fosfat dengesinin sağlanmasında rol alan peptid yapılı bir hormondur. Temel etkisi, kemikten kana kalsiyum geçişini azaltıp kemik içine kalsiyum depolanmasını artırarak kandaki kalsiyumu düşürmektir. Klinik kullanımda kalsitonin, özellikle medüller tiroid kanseri (MTK) için önemli bir biyobelirteçtir.

Kalsitonin Ne İşe Yarar?

Kalsitonin, osteoklast aktivitesini baskılayarak kemik rezorpsiyonunu azaltır ve bu sayede serum kalsiyumunun düşmesine yardımcı olur. Kemik sağlığını destekler, büyüme çağında ve erişkinde kemik dengesine katkı sağlar. Günümüzde kemik hastalıklarının tedavisinde kalsitonin içeren ilaçlar seçilmiş durumlarda kullanılabilir.

Kalsitonin Yüksek Olursa Ne Olur?

Kanda kalsitoninin belirgin yüksek saptanması en çok medüller tiroid kanserini düşündürür. Yüksekliğin derecesi tanısal açıdan yol göstericidir ve tanı, evreleme ile tedavi sonrası izlemde kullanılır. Daha hafif yükselmeler; C hücre hiperplazisi, kronik böbrek hastalığı, sigara kullanımı, hipergastrinemi (ör. proton pompa inhibitörü kullanımı) ve bazı nöroendokrin tümörlerde de görülebilir. Değerlendirme mutlaka klinik bulgular ve diğer testlerle birlikte yapılmalıdır.

Kalsitonin Yüksekliği Belirtileri

Belirtiler altta yatan nedene göre değişir. MTK ile ilişkili olabilecek yakınmalar şunlardır:

Boyunda kitle veya ağrısız şişlik
Yüzde kızarma (flushing)
İshal ve açıklanamayan kilo kaybı
İleri olgularda boyun lenf düğümlerinde büyüme, ses kısıklığı veya yutma güçlüğü

Kalsitonin Neden Yükselir?

En önemli neden medüller tiroid kanseridir. Bunun dışında C hücre hiperplazisi, kronik böbrek yetmezliği, sigara, bazı ilaçlar (özellikle proton pompa inhibitörleri ile ilişkili hipergastrinemi), nadir olarak akciğer veya gastrointestinal kökenli nöroendokrin tümörler ve ağır sistemik hastalıklar kalsitonin düzeyini artırabilir.

Kalsitonin Düşüklüğü

Kalsitonin düşüklüğü çoğunlukla klinik açıdan önemli değildir ve genellikle belirti vermez. Tiroidektomi (tiroidin alınması) sonrası veya C hücre işlevinin azalmasına bağlı ortaya çıkabilir.

Kalsitonin Düşüklüğü Neden Olur?

Tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması, C hücre hasarı, nadiren genetik veya otoimmün süreçlere bağlı üretim azalması düşük kalsitonin düzeylerine yol açabilir. Çoğu vakada ek bir tedavi gerektirmez; klinik bağlam önemlidir.

Kalsitonin Hangi Kanserle İlişkilidir?

Kalsitonin, tiroidin C hücrelerinden gelişen medüller tiroid kanseri ile yakından ilişkilidir. Bu tümörde kalsitonin belirgin yükselir ve erken tanı ile izlemde duyarlı bir belirteç olarak kullanılır. Ailesel olgular MEN2 sendromları kapsamında görülebilir.

Kalsitonin Değeri Kaç Olmalı?

Referans aralıkları yönteme ve laboratuvara göre değişir. Erişkinlerde sık kullanılan aralıklar yaklaşık olarak şöyledir:

Kadın: 0–5 pg/mL
Erkek: 0–9.5 pg/mL

Çocuklarda değerler daha yüksek olabilir. Raporunuzdaki referans aralığı esas alınmalı ve sonuçlar endokrinoloji uzmanı tarafından klinik bulgularla birlikte yorumlanmalıdır. Birim olarak pg/mL (ng/L eşdeğeri) kullanılır. Gerekli durumlarda kalsiyum ile uyarı (stimülasyon) testi yapılabilir.

Kalsitonin Nereden Salgılanır?

Kalsitonin başlıca tiroid bezindeki parafoliküler (C) hücrelerden salgılanır. Akciğer ve gastrointestinal sistemde çok az miktarda üretilebilse de dolaşımdaki ana kaynak tiroidtir. Kalsiyum düzeyi yükseldiğinde salınım artar; bu geri bildirim mekanizması kalsiyum dengesini korur.

Kalsitonin Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kalsitonin nedir?

Kalsitonin, tiroidin C hücrelerinden salgılanan ve kalsiyum dengesini düzenleyen bir hormondur.

Kalsitonin ne işe yarar?

Kemik rezorpsiyonunu azaltarak kandaki kalsiyumu düşürür, kemik sağlığını destekler.

Kalsitonin seviyeleri nasıl ölçülür?

Genellikle kan testiyle ölçülür; seçilmiş olgularda uyarı (stimülasyon) testleri uygulanabilir.

Kalsitonin yüksekliği ne anlama gelir?

En sık medüller tiroid kanseriyle ilişkilidir; ancak başka nedenlerle de yükselebilir. Değerlendirme klinik bağlamda yapılmalıdır.

Kalsitonin düşüklüğü ne anlama gelir?

Çoğu zaman klinik açıdan önemli değildir; tiroid cerrahisi sonrası görülebilir.

Hangi bölüm kalsitonini değerlendirir?

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanları kalsitonin testini yorumlar ve yönetir.

Medüller tiroid kanseri nedir?

Tiroidin C hücrelerinden köken alan, kalsitonini belirgin yükselten bir nöroendokrin tümördür.

Kalsitonin testi neden istenir?

MTK şüphesi, aile öyküsü olanlar, tiroid nodüllerinin değerlendirilmesi ve tedavi izleminde istenir.

Kalsitonin ilaçları ne için kullanılır?

Seçilmiş durumlarda osteoporoz ve hiperkalsemi yönetiminde kullanılabilir; endikasyonlar kişiye özeldir.

Kalsitonini etkileyen faktörler nelerdir?

Sigara, kronik böbrek hastalığı, hipergastrinemi, bazı nöroendokrin tümörler ve kullanılan bazı ilaçlar düzeyi etkileyebilir.