İç Kanama Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?
İç kanama; travma, damar patolojileri, pıhtılaşma bozuklukları, tümörler ve ilaç kullanımına bağlı olarak gelişebilen, hayati tehlike taşıyan bir klinik tablodur. Belirtiler kanamanın yerine göre değişir; karın şişliği ve ağrı, soluk-soğuk-terli cilt, baş dönmesi, senkop, nefes darlığı; ayrıca hematemez, melena veya hemoptizi görülebilir. Kafa içi, toraks, abdomen ve pelvis içi kanamalar en kritik bölgeleri oluşturur; kas içi, eklem içi ve retroperitoneal kanamalar da önemli morbiditeye yol açabilir. Tanı ve tedavide zaman esastır; sıvı ve kan replasmanı, endoskopik hemostaz, anjiyografik embolizasyon ve cerrahi yaklaşımlar endikasyonuna göre kullanılır. Yüksek riskli ilaç kullanan veya koagülopatisi olan hastalarda düşük eşik ile değerlendirme önerilir. Acil durum şüphesinde derhal profesyonel sağlık hizmetine başvurulmalıdır.
İç Kanama Nedir?
İç kanama, vücut içindeki damar veya organlardan sızan kanın doku aralarına birikmesiyle gelişen, çoğu zaman dışarıdan görülmeyen ve acil müdahale gerektirebilen bir durumdur. En sık travmalarla ilişkilidir; ancak pıhtılaşma bozuklukları, yüksek tansiyon, anevrizmalar, tümörler ve bazı ilaçlar da riski artırır. İç kanama şüphesi varsa vakit kaybetmeden acil sağlık hizmeti çağrılmalıdır.
İç Kanama Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler kanamanın yerine ve şiddetine göre değişmekle birlikte, aşağıdakiler sık görülür:
- Ağrının hissedildiği bölgede şiddetli ağrı ve hassasiyet
- Karında şişlik ve gerginlik hissi
- Bulantı ve kusma
- Soluk, soğuk ve terli cilt; halsizlik
- Nefes darlığı, hızlı veya yüzeysel solunum
- Çarpıntı, baş dönmesi, bayılma veya bilinç bulanıklığı
- Kanlı kusma (hematemez), siyah-katranımsı dışkı (melena), kan öksürme (hemoptizi) veya idrarda kan
Bu bulgulardan biri veya birkaçı varsa acil değerlendirme gereklidir.
İç Kanama Nasıl Gelişir?
İç kanama, arter veya ven duvarında hasar oluştuğunda kanın damar dışına kaçmasıyla meydana gelir. Kanama miktarı; hasarın düzeyi, etkilenen damarın çapı ve vücudun pıhtı oluşturma kapasitesine bağlıdır. Kafa içi, göğüs boşluğu, karın ve pelvik bölge gibi alanlarda gelişen kanamalar hızla yaşamı tehdit edebilir.
İç Kanama Türleri Nelerdir?
İç kanama, etkilenen bölgeye göre farklı klinik tablolarla seyreder:
Beyin Kanaması
Beyin damarlarının yırtılmasıyla oluşur; yüksek tansiyon, travma veya damar anomalileri ile ilişkilidir. Şiddetli baş ağrısı, nörolojik kayıp ve bilinç değişikliği görülebilir.
Mide Kanaması
Mide veya üst sindirim sisteminden kaynaklanır. Ülser, erozyon, tümör veya ilaç kullanımına bağlı olabilir; kanlı kusma ve siyah dışkı ile belirti verebilir.
Bağırsak Kanaması
İnce/kalın bağırsakta gelişir; inflamatuvar bağırsak hastalıkları, polipler ve tümörler sık nedenlerdendir. Dışkıda taze kan veya melena görülebilir.
Akciğer Kanaması (Pulmoner Kanama)
Akciğer dokusu ve hava yollarından kanama ile seyreder. Enfeksiyon, damar-iltihabi hastalıklar veya travma sonrası kan öksürme ve nefes darlığı gelişebilir.
Retroperitoneal Kanama
Karın arkasındaki alanda, özellikle büyük damarlar veya böbrek-pankreas çevresinde oluşur. Belirtiler sinsi olabilir; ciddi kan kaybı görülebilir.
Pelvik Kanama
Pelvis kırıkları, jinekolojik aciller (dış gebelik, rüptüre kist) veya damar hasarları ile ilişkilidir; kasık-karın ağrısı ve şok bulguları eşlik edebilir.
Organ ve Doku Kanamaları
Karaciğer, dalak gibi solid organ yaralanmaları veya cerrahi sonrası gelişebilir; karın ağrısı ve şişkinlik görülebilir.
Kas İçi Kanama (Hematoma)
Travma veya koagülopati zemininde derin kas dokusunda kan birikimidir; şişlik ve ağrı yapar.
Eklem İçi Kanama (Hemartroz)
Hemofili gibi pıhtılaşma bozukluklarında veya ciddi eklem travmalarında görülür; eklemde şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı olur.
Diyafram Altı Kanama
Genellikle dalak veya karaciğer kaynaklıdır; göğüs/karın ağrısı ve omuza vuran ağrı bildirilir.
İç Kanama Neden Olur?
- Travma: trafik kazası, düşme, darbe, spor yaralanmaları
- Cerrahi ve girişimsel işlemler sonrası damar hasarı
- Pıhtılaşma bozuklukları (hemofili, von Willebrand), trombositopeni
- Yüksek tansiyon, damar yırtılmaları ve anevrizmalar
- Tümörler ve çevre dokularda erozyon
- Gebelik komplikasyonları (ektopik gebelik vb.)
- Enfeksiyonlar (özellikle akciğerde tüberküloz vb.)
- İlaçlar: antikoagülan/antitrombositler, steroidler; aşırı alkol kullanımı
İç Kanamaya Yol Açan Hastalıklar Nelerdir?
- Mide ülseri: Mukoza yaraları hematemez/melena yapabilir.
- Karaciğer hastalıkları (siroz vb.): Pıhtılaşma faktörlerinde azalma ve varis kanamaları riski artar.
- İltihaplı bağırsak hastalıkları: Crohn ve ülseratif kolitte bağırsak duvarı hasarı kanamaya yol açabilir.
- Kanama bozuklukları: Hemofili ve von Willebrand hastalığında kas, eklem ve organ kanamaları görülür.
- Kanserler: Mide/bağırsak tümörleri ve metastazlar damar erozyonuna neden olabilir.
- Yüksek tansiyon: Beyin içi kanama riskini artırır.
- Ektopik gebelik: Fallop tüpünde rüptür ve ciddi pelvik kanama yapabilir.
- Pelvik enfeksiyonlar: Doku harabiyeti ve kanamaya neden olabilir.
- Anevrizma ve damar malformasyonları: Yırtıldığında hayatı tehdit eden kanamalar gelişir.
- Akciğer enfeksiyonları (ör. tüberküloz): Hemoptiziye yol açabilir.
İç Kanama Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, kanamanın kaynağı ve ciddiyetine göre planlanır. Hayati bulguların stabilizasyonu için damar yolu sıvıları ve kan/kan ürünleri verilir. Kanama odağına yönelik olarak endoskopik hemostaz, anjiyografik embolizasyon veya cerrahi girişim uygulanabilir. Koagülopati varsa düzeltilir ve eşlik eden nedenler tedavi edilir. Şüphe halinde ivedilikle acil servise başvurulmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
İç Kanama Nasıl Anlaşılır?
Şiddetli baş dönmesi, bayılma eğilimi, soluk-soğuk-terli cilt, hızlı nabız, nefes darlığı, bölgesel yoğun ağrı/karın hassasiyeti; ayrıca hematemez, melena veya hemoptizi gibi bulgular iç kanamayı düşündürür. Bu durumda acil yardım çağrılmalıdır.
İç Kanama Nasıl Durdurulur?
Evde durdurulamaz; tıbbi müdahale şarttır. İlk yardım olarak kişi sırtüstü yatırılıp bacaklar hafif kaldırılabilir, sıcak tutulur ve acil sağlık ekibi beklenir.
İç Kanama Kaç Saat Sonra Belli Olur?
Şiddetli kanamalarda belirtiler dakikalar–saatler içinde ortaya çıkar. Daha hafif kanamalar 6–12 saat içinde belirginleşebilir veya sinsi seyredebilir.
İç Kanamaya Müdahale Edilebilir mi?
Evet, uygun merkezlerde endoskopik, girişimsel radyolojik ve cerrahi yöntemlerle müdahale edilir. Zamanında başvuru hayati önemdedir.
İç Kanamayı Nasıl Anlayabilirim?
Genel uyarı işaretlerine ek olarak kanlı kusma, siyah dışkı, kan öksürme, idrarda kan, karın şişliği ve ağrısı, morarma veya eklem şişliği gibi bulgular dikkat gerektirir.
İç Kanama Ölümcül Olabilir mi?
Evet. Büyük damar hasarı veya kontrolsüz kan kaybı hızla şoka ve organ yetmezliğine yol açabilir. Erken tanı ve tedavi yaşam kurtarıcıdır.