EOS (Eozinofil) Nedir? Yüksekliği, Düşüklüğü ve Normal Seviyeleri
Eozinofiller, paraziter enfeksiyonlara karşı savunma ve alerjik inflamasyonun düzenlenmesinde görevli beyaz kan hücreleridir. Düzeyleri genellikle tam kan sayımı ile ölçülür ve birçok laboratuvarda normal aralık 30–350 hücre/µL kabul edilir. 500/µL üzerindeki değerler yükseklik, 1.500/µL ve üzeri ise eozinofili olarak değerlendirilir; hafif, orta ve ağır düzeyler altta yatan nedenin ciddiyetine işaret edebilir. Eozinofili; alerjik hastalıklar, paraziter enfeksiyonlar, bazı otoimmün durumlar ve hematolojik kanserlerle ilişkilidir; tedavi nedene yöneliktir ve hekim tarafından planlanır. Eozinofil düşüklüğü çoğunlukla kortikosteroid kullanımı, stres veya akut enfeksiyonlarla ilişkili geçici bir bulgudur ve nadiren klinik önem taşır.
Eozinofil (EOS) nedir?
Eozinofiller, kemik iliğinde üretilen ve bağışıklık sisteminde parazitlerle savaş, alerjik yanıtların oluşumu ve inflamasyonun düzenlenmesinde rol alan beyaz kan hücreleridir. Kanda kısa süre dolaştıktan sonra akciğer, bağırsak ve cilt gibi dokularda yoğunlaşabilirler.
Eozinofil (EOS) ne işe yarar?
Eozinofiller; paraziter enfeksiyonlara karşı savunma, alerjenlere verilen yanıtın modülasyonu ve inflamatuvar süreçlerde aracı maddelerin salınması gibi görevler üstlenir. Dokulardaki varlıkları, alerjik ve eozinofilik hastalıkların seyri üzerinde belirleyicidir.
Eozinofil (EOS) nasıl ölçülür ve anlaşılır?
EOS düzeyi en sık tam kan sayımı (hemogram) ile değerlendirilir. Sonuçlarda mutlak eozinofil sayısı (mikrolitre başına hücre) ve yüzde oranı raporlanır. Test için genellikle özel bir hazırlık gerekmez; kan örneği kol damarından alınır ve kısa sürede analiz edilir.
Eozinofil (EOS) testi neden yapılır?
Bu test; alerjik hastalıklar (alerjik rinit, astım, atopik dermatit), açıklanamayan döküntüler, kronik öksürük/nefes darlığı, paraziter enfeksiyon şüphesi, bazı otoimmün hastalıklar ve ilaç reaksiyonlarının değerlendirilmesinde istenir. Ayrıca tedavi yanıtını izlemek için de kullanılabilir.
Eozinofil (EOS) sonuçlarının yorumlanması
EOS seviyeleri bağışıklık sisteminin çeşitli uyaranlara verdiği yanıtı gösterir. Değerler normal aralığın dışına çıktığında altta yatan neden araştırılmalıdır.
Eozinofil (EOS) normal değerleri
Pek çok laboratuvarda normal mutlak eozinofil aralığı mikrolitre başına yaklaşık 30–350 hücredir. 500/µL üzerindeki değerler yüksekliği düşündürür. Klinik açıdan anlamlı eozinofili genellikle 1.500/µL ve üzeri olarak kabul edilir.
Eozinofil (EOS) yüksekliği (eozinofili)
Eozinofil yüksekliği; alerjik hastalıklar (alerjik rinit, astım, atopik dermatit, gıda alerjileri), paraziter enfeksiyonlar, bazı otoimmün hastalıklar, ilaç reaksiyonları ve hematolojik maligniteler (ör. Hodgkin lenfoma, bazı lösemiler) gibi nedenlerle görülebilir.
- Hafif eozinofili: 500–1.500 hücre/µL
- Orta eozinofili: 1.500–5.000 hücre/µL
- Ağır eozinofili: >5.000 hücre/µL
Yakınmalar arasında yorgunluk, ciltte döküntü/kaşıntı, hırıltı veya nefes darlığı, karın ağrısı yer alabilir. Tedavi nedene yöneliktir: alerji ve astımda uygun kontrol tedavileri, paraziter enfeksiyonlarda antiparaziter ilaçlar; seçilmiş olgularda sistemik kortikosteroidler veya hedefe yönelik biyolojik tedaviler hekim tarafından planlanabilir.
Eozinofil (EOS) düşüklüğü (eozinopeni)
Eozinofil sayısının 30/µL’nin altına inmesi genellikle klinik açıdan önemli değildir ve çoğu zaman geçicidir. Kortikosteroid kullanımı, şiddetli stres, akut enfeksiyonlar ve Cushing sendromu ile ilişkili olabilir; altta yatan neden düzeldiğinde değerler normale yaklaşır.
Eozinofil (EOS) hakkında sık sorulan sorular
Eozinofil yüksekliğinde ne olur?
Yüksek EOS; halsizlik, döküntü, ciltte iltihaplı şişlikler, hırıltı/nefes darlığı, karın veya göğüs ağrısı gibi yakınmalara eşlik edebilir. Kesin tanı ve tedavi, altta yatan nedene göre hekim tarafından belirlenir.
Gıdalara bağlı eozinofil artışı olur mu?
Besin alerjisi olan bireylerde süt, buğday, yumurta, soya, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünleri gibi gıdalar eozinofiliyi tetikleyebilir. Tetikleyici besinlerden kaçınma ve alerji yönetimi, hekim ve diyetisyen eşliğinde planlanmalıdır.
Eozinofil ile birlikte istenen testler
Nedeni aydınlatmak için tam kan sayımına ek olarak CRP, ESR, toplam IgE, dışkıda parazit incelemesi, otoimmünite testleri (ANA, gerekirse ANCA), karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri; seçilmiş olgularda görüntüleme veya kemik iliği incelemesi yapılabilir.
Eozinofil yüksekliği ile ilişkili hastalıklar
Alerjik rinit, astım, atopik dermatit ve gıda alerileri en sık nedenlerdir. Paraziter enfeksiyonlar, bazı otoimmün hastalıklar (ör. sistemik lupus eritematozus, eozinofilik granülomatozis ile anjiyit) ve belirli kanser türleri (Hodgkin lenfoması, bazı lösemi ve lenfomalar) da eozinofili ile ilişkili olabilir.