EMDR Nedir? EMDR Terapisi Nedir? EMDR Terapisi Nasıl Yapılır?

EMDR, travmatik anıların yarattığı duygu ve bedensel tepkileri azaltmayı hedefleyen, iki taraflı stimülasyon kullanan yapılandırılmış bir psikoterapi yöntemidir. En güçlü kanıt TSSB tedavisinde olup, kılavuzlar belirli koşullarda etkinliğini destekler; ancak uzun dönem kalıcılık ve travma dışı alanlardaki etkiler için ek araştırma gereklidir. Terapötik süreç, danışanın rahatsız edici anıya odaklanmasını ve aynı anda göz hareketleri, dokunuş ya da seslerle dikkatinin ritmik biçimde yönlendirilmesini içerir. Klinik uygulama genellikle 6–12 seanslık, sekiz aşamalı standart bir protokole dayanır ve ilerleme öznel rahatsızlık ve biliş geçerliliği gibi ölçümlerle izlenir. EMDR’nin olası etki mekanizmaları arasında dikkat yükünün düzenlenmesi, bellek yeniden pekiştirme süreçleri ve bilginin uyarlanabilir ağlara entegrasyonu yer alır.

EMDR Nedir?

EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), özellikle travma sonrası stres bozukluğu için geliştirilmiş, yapılandırılmış bir psikoterapi yaklaşımıdır. Temel varsayım, beynin doğal iyileşme ve bilgi işleme süreçlerinin travmatik anılarla bloke olabileceği; uygun protokoller ve iki taraflı uyarım ile bu blokajın çözülebileceğidir.

EMDR'nin Temel İlkeleri

Rahatsız edici anıya, ilişkili duygu, düşünce ve bedensel duyumlarla birlikte odaklanma
Göz hareketleri, ritmik dokunuş veya ses gibi iki taraflı stimülasyonun eşlik etmesi
Olumsuz inançların etkisini azaltıp daha uyumlu bilişlerin güçlendirilmesi
İlerlemenin standart ölçeklerle izlenmesi

EMDR Seansından Ne Beklenir?

Seanslar genellikle 60–90 dakika sürer. Terapist, danışanın rahatsız edici anıyı canlandırmasına ve buna eşlik eden duygu-düşünce-bedensel duyumları fark etmesine rehberlik eder. İki taraflı stimülasyon göz hareketleri, dokunuşlar veya seslerle sağlanabilir. Seans öncesi ve sonrası öznel rahatsızlık ve biliş geçerliliği gibi ölçümlerle değişim izlenir.

EMDR Ne Kadar Etkilidir?

EMDR’nin etkinliği için en güçlü kanıt TSSB üzerinedir; uluslararası kılavuzlar seçilmiş durumlarda kullanımını desteklemektedir. Bununla birlikte, farklı bozukluklar ve uzun dönem sonuçlar için daha fazla nitelikli araştırmaya ihtiyaç vardır. Yöntem dünya çapında yaygın biçimde uygulanmakta, ancak hasta seçimi ve klinik izlem büyük önem taşımaktadır.

EMDR Nasıl Çalışır?

Dikkat yönlendirmesi: Travmatik anıya odaklanırken, iki taraflı uyarım dikkat yükünü düzenleyebilir.
Bellek ağlarına erişim: Travmatik anı ile uyarlanabilir bilgiler arasında yeni bağlantılar kurulmasına yardım edebilir.
Bilgi işleme: Olumsuz duygusal yük azalırken, daha işlevsel bilişlerin yerleşmesi kolaylaşabilir.
İki taraflı stimülasyon: Ritmik göz hareketleri, dokunuş veya sesler hızlandırılmış öğrenme ve pekiştirmeye katkı sağlayabilir.

Bu süreç, bireyin “tehdit” odaklı anlamlandırmadan daha uyumlu ve güçlendirici bir bakış açısına geçmesine yardımcı olabilir.

EMDR Tedavi Süreci

Uygulama genellikle haftada 1–2 seans ve toplam 6–12 seans olarak planlanır; tek olay travmalarda süre kısalabilirken, birden fazla ya da erken dönem travmalarda daha uzun müdahale gerekebilir. EMDR geçmiş (kaynak anılar), bugün (tetikleyiciler ve belirtiler) ve gelecek (başa çıkma ve korunma becerileri) odaklarını birlikte ele alır.

EMDR Aşamaları

Aşama 1: Geçmişin Alınması ve Planlama

Öykü alma, problem alanlarının haritalanması ve hedef anıların belirlenmesi yapılır; tedavi planı oluşturulur.

Aşama 2: Hazırlık

Yöntemin tanıtımı, beklentilerin netleştirilmesi ve güvenli alan ile öz-düzenleme becerilerinin öğretilmesi sağlanır.

Aşama 3: Değerlendirme

Hedef anı seçilir; ilişkili olumsuz ve olumlu bilişler, duygular, bedensel duyumlar belirlenir; SUD ve VOC gibi ölçeklerle başlangıç düzeyi kaydedilir.

Aşama 4: Duyarsızlaştırma

Danışan hedef anıya odaklanırken iki taraflı stimülasyon uygulanır; rahatsızlık düzeyi azalıncaya dek setler tekrarlanır.

Aşama 5: Pozitif Biliş Kurulumu

Uyumlu ve güçlendirici bilişler pekiştirilir; olumlu inanç hedef anıyla ilişkilendirilir.

Aşama 6: Beden Taraması

Kalan bedensel gerilim ve duyumlar gözden geçirilir; gerekirse ek işlemleme yapılır.

Aşama 7: Kapanış

Seans güvenle sonlandırılır; öz-bakım önerileri ve gerektiğinde kendini yatıştırma stratejileri verilir.

Aşama 8: Yeniden Değerlendirme

Bir sonraki oturumda kazanımlar, kalan tetikleyiciler ve hedefler yeniden gözden geçirilir; tedavi planı güncellenir.