Dupuytren Kontraktürü Nedir? Parmaklarda Eğilme ve Hareket Kısıtlılığının Tedavisi
Dupuytren kontraktürü, palmar fasyanın fibroproliferatif kalınlaşmasıyla karakterize, özellikle dördüncü ve beşinci parmakları etkileyen, ilerleyici fleksiyon kontraktürüne yol açan bir hastalıktır. Etiyoloji multifaktöriyeldir; genetik yatkınlık, yaş, erkek cinsiyet, diyabet ve tütün/alkol kullanımı başlıca risklerle ilişkilidir. Tanı kliniktir; nodül ve kordların muayenesi ile ekstansiyon kaybının ölçümü esastır, görüntüleme yalnızca seçilmiş olgularda gerekebilir. Tedavi, gözlemden minimal invaziv seçeneklere (kollajenaz enjeksiyonu, iğne fasiyotomi) ve açık cerrahiye (sınırlı/dermofasi ektomi) kadar uzanır; postoperatif rehabilitasyon ve splintleme sonuçları iyileştirir. Rekürrens oranları tüm yöntemlerde mevcuttur ve hasta seçimi ile uygun teknik seçimi uzun dönem başarının belirleyicileridir.
Dupuytren Kontraktürü Nedir?
Dupuytren kontraktürü, el ayasındaki palmar fasiya adı verilen bağ dokusunun anormal kalınlaşıp kısalması sonucu parmakların avuç içine doğru bükülmesine yol açan, genellikle ilerleyici seyirli bir hastalıktır. En sık yüzük ve serçe parmak etkilenir. Başlangıç döneminde çoğunlukla ağrı görülmez; zamanla parmakları tam düzleştirme güçleşir ve günlük işlevler kısıtlanabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Nedeni tam olarak açıklığa kavuşmamış olsa da genetik yatkınlık ve aile öyküsü önemli rol oynar. Yaşın ilerlemesi (özellikle 50 yaş sonrası), erkek cinsiyet, Kuzey Avrupa kökeni, diyabet ve tiroid hastalıkları riskle ilişkilidir. Tütün ve yoğun alkol kullanımı da hem ortaya çıkış riskini hem de şiddeti artırabilir.
- Genetik yatkınlık ve aile öyküsü
- İleri yaş ve erkek cinsiyet
- Eşlik eden hastalıklar: diyabet, tiroid bozuklukları
- Sigara ve yüksek miktarda alkol kullanımı
Belirtiler
Belirtiler çoğunlukla avuç içinde başlar ve parmaklara doğru ilerleyebilir. Ağrı her zaman ön planda değildir ancak hassasiyet görülebilir.
- Avuç içinde sert nodüller
- Deri altında kalın kordon/bantlar
- Parmaklarda avuç içine doğru kalıcı eğilme
- Avuç içi derisinde büzüşme ve sertleşme
- Parmakları tam düzleştirmede güçlük ve işlev kaybı
Avuç İçinde Nodüller ve Bantlar
Erken evrede avuç içinde küçük, sert nodüller fark edilir. Zamanla bu nodüller kalın bantlara dönüşerek parmaklara uzanır ve çekme etkisi oluşturur.
Parmaklarda Kalıcı Eğilme
Kalınlaşan bantların kısalması parmakların avuç içine doğru bükülmesine neden olur. Süreç ilerledikçe parmakları pasif olarak düzleştirmek de zorlaşır.
Hareket Kısıtlılığı ve El Fonksiyon Kaybı
Kavrama, tutma, düğme ilikleme ve yazma gibi ince motor beceriler etkilenebilir. Bu durum günlük yaşam kalitesini belirgin şekilde azaltabilir.
Ağrı ve Hassasiyet
Hastalık çoğu kişide ağrısızdır; ancak erken dönemde nodül bölgesinde hassasiyet veya ara sıra ağrı hissedilebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı büyük ölçüde kliniktir. Hekim, nodül ve bantları değerlendirir, parmakların ne kadar düzleştirilebildiğini ölçer ve gerekirse masa testi (table-top testi) uygular. Atipik veya karmaşık durumlarda ultrasonografi yardımcı olabilir; manyetik rezonans genellikle gerekli değildir.
Fizik Muayene ve Klinik Değerlendirme
Avuç içi ve parmakların dikkatli muayenesi ile kontraktür derecesi ve etkilenen parmaklar saptanır. Ekstansiyon kaybı açıyla ölçülerek izlem ve tedavi planı yapılır.
Görüntüleme ve Diğer Testler
Tipik olgularda görüntülemeye ihtiyaç duyulmaz. Şüpheli durumlarda ultrasonografi fasyal kalınlaşmayı ve bantları gösterebilir.
Evreleme ve İzlem
Evreleme, parmaklardaki düzleşme kaybının derecesi ve etkilenen parmak sayısına göre yapılır. Düzenli takip, ilerleyişin zamanında saptanmasını sağlar.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi; yakınmaların şiddeti, ilerleme hızı ve işlev kaybına göre kişiselleştirilir. Amaç, parmaklardaki eğilmeyi azaltmak ve el fonksiyonunu iyileştirmektir.
Kollajenaz Enjeksiyonu
Etkilenen kordon içine enzim enjeksiyonu yapılarak bantın zayıflatılması hedeflenir. Ardından kontrollü manipülasyonla parmak düzleştirilir. Minimal invazivdir ancak tekrarlama olasılığı mevcuttur.
İğne Fasiyotomi
Lokal anestezi altında ince iğneyle cilt üzerinden ilerlenip gergin bantlar kesilir. Kısa sürede uygulanır ve kesi izi bırakmaz; bantların tamamen çıkarılmaması nedeniyle yineleme riski olabilir.
Cerrahi Seçenekler
İleri kontraktürlerde sınırlı fasi ektomi veya seçilmiş olgularda dermofasi ektomi uygulanabilir. Amaç, büzüşmüş dokuyu çıkarmak ve parmakların düzleşmesini sağlamaktır.
Rehabilitasyon ve Splint
Ameliyat ya da minimal invaziv işlemlerden sonra el rehabilitasyonu, hareket açıklığını ve güçlenmeyi destekler. Gece splinti, düz pozisyonu korumaya ve nüks riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
İlerlemenin Nasıl Önlenebileceği
İlerlemenin tamamen durdurulması her zaman mümkün değildir; ancak erken başvuru, düzenli takip ve risk faktörlerinin yönetimiyle seyir yavaşlatılabilir.
Erken Tanı ve Düzenli Takip
Avuç içinde sertlik, nodül veya parmaklarda eğilme fark edildiğinde gecikmeden değerlendirme önerilir. Düzenli kontrol, gerektiğinde zamanında müdahale olanağı sağlar.
Egzersiz ve El Rehabilitasyonu
Hekim veya fizyoterapist tarafından önerilen germe ve hareket açıklığı egzersizleri, işlevi korumaya yardımcı olabilir. İşlem/ameliyat sonrası dönemde de programlı rehabilitasyon önemlidir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Sigaranın bırakılması, alkolün azaltılması ve diyabet gibi eşlik eden hastalıkların kontrolü, hastalığın seyrini olumlu etkileyebilir.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Müdahale edilmediğinde kontraktür ilerleyebilir, parmaklardaki eğilmeler kalıcı hale gelebilir ve işlev kaybı artar. İleri evrede tedavi seçenekleri daha karmaşık olabilir ve iyileşme süresi uzayabilir.
Parmakların düzleştirilmesi zorlaşır, kalıcı şekil bozuklukları gelişebilir.
Günlük Yaşamda Fonksiyon Kaybı
Kavrama, giyinme ve ince motor becerilerde belirgin kısıtlılık oluşabilir; yaşam kalitesi düşer.
İleri Evrede Tedavi Güçlükleri
Uzun süreli ve şiddetli deformitelerde cerrahinin kapsamı artabilir, rehabilitasyon süreci uzayabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Dupuytren kontraktürü ağrılı mıdır?
Genellikle ağrısızdır; erken evrede nodül bölgesinde hassasiyet olabilir.
Tamamen iyileşir mi?
Kesin bir “kür” garantisi yoktur; ancak uygun yöntemlerle eğilme azaltılabilir ve işlev belirgin şekilde iyileştirilebilir.
Kimlerde daha sık görülür?
İleri yaş, erkek cinsiyet, aile öyküsü ve diyabet gibi durumlar riski artırır.
Hangi branş ilgilenir?
El cerrahisi konusunda deneyimli ortopedi veya plastik, rekonstrüktif ve el cerrahisi uzmanları tanı ve tedaviyi üstlenir.
Tekrarlama olur mu?
Tüm tedavi seçeneklerinden sonra nüks görülebilir; risk, hastalığın şiddeti ve uygulanan yönteme göre değişir.