Dış Gebelik Nedir? Dış Gebelik Belirtileri ve Nedenleri

Dış gebelik, implantasyonun uterin kavite dışında gerçekleştiği ve en sık fallop tüplerinde görülen potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir obstetrik acildir. Başlıca risk faktörleri PID, önceki dış gebelik, tubal cerrahi, endometriozis, sigara ve yardımcı üreme teknikleridir. Tanı, seri beta-hCG ölçümleri ile transvajinal ultrasonun birlikte yorumlanmasına dayanır; hCG’nin beklenen hızda artmaması ve uterusta gestasyonel kese izlenmemesi uyarıcıdır. Hemodinamik olarak stabil, erken ve uygun kriterleri karşılayan hastalarda metotreksat etkilidir; rüptür, instabilite veya kontrendikasyon varlığında cerrahi tedavi (çoğunlukla laparoskopi) tercih edilir. Çok düşük hCG ve gerileyen tablolarda dikkatli bekleme-izlem seçilebilir. Tedavi sonrası fertilite prognozu değişkendir; nüks riski artmış olduğundan erken gebelik izlemi önerilir.

Dış Gebelik Nedir?

Dış gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim boşluğu yerine en sık fallop tüplerine yerleşmesiyle ortaya çıkan ve hızlı değerlendirme gerektiren bir durumdur. Uygun tedavi yapılmadığında iç kanama ve yaşamı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir. Erken fark edilmesi tedavi başarısını ve gelecekteki fertiliteyi olumlu etkiler.

Dış Gebelik Belirtileri

Belirtiler erken haftalarda sinsi olabilir; ilerledikçe daha belirgin ve şiddetli hale gelebilir. Aşağıdaki bulgular dış gebelik şüphesi uyandırır:

Tek taraflı alt karın veya kasık ağrısı
Vajinal kanama ya da lekelenme
Adet gecikmesi ve pozitif gebelik testi
Omuz ucuna vuran ağrı (iç kanama belirtisi olabilir)
Baş dönmesi, bayılma hissi, halsizlik
İdrar yaparken ya da dışkılama sırasında ağrı
Mide bulantısı ve kusma
İleri evrede tansiyon düşüklüğü ve şok

4 Haftalık Dış Gebelik Belirtileri

Erken dönemde yakınmalar hafif seyredebilir ve normal gebelik belirtileriyle karışabilir.

Hafif, genellikle tek taraflı kasık/karın ağrısı
Hafif lekelenme veya kanama
Halsizlik, bulantı
Beta hCG değerlerinde beklenen iki kat artışın izlenmemesi

5 Haftalık Dış Gebelik Belirtileri

Bu haftalarda belirtiler belirginleşebilir ve ağrı/kanama artabilir.

Daha şiddetli kasık veya karın ağrısı
Vajinal kanama ya da koyu renkli akıntı
Omuz ucunda ağrı (iç kanama varlığında)
Baş dönmesi, bayılma hissi, tansiyon düşüklüğü

Dış Gebelik Nedenleri

Döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasını engelleyen veya geciktiren durumlar dış gebeliğe zemin hazırlar.

Fallop tüplerinde enfeksiyon öyküsü (PID)
Önceden dış gebelik geçirme
Endometriozis
Tubal cerrahi veya tüplerde yapısal hasar
Yardımcı üreme teknikleri (IVF vb.)
Spiral varlığında oluşan nadir gebelikler
Sigara kullanımı
CYBH’ye bağlı tüp hasarı
Nadir olarak hormonal veya embriyo taşınmasına bağlı anomaliler

Dış Gebelik Nasıl Önlenir?

Tüm olgular önlenemese de risk azaltılabilir.

CYBH’den korunma ve prezervatif kullanımı
Düzenli jinekolojik kontroller ve PID’nin erken tedavisi
Sigaranın bırakılması
Önceki dış gebelik öyküsünde planlı ve erken gebelik takibi
Yardımcı üreme tedavilerinin deneyimli ekiplerce yürütülmesi
Tubal cerrahi sonrası hekim önerilerine uyum
Sağlıklı yaşam tarzı ve inflamasyonu azaltan alışkanlıklar

Dış Gebelik Türleri

Dış gebelik farklı bölgelerde yerleşebilir ve her tipin riskleri ile tedavi yaklaşımları farklıdır.

Tubal gebelik
Ovaryan gebelik
Abdominal gebelik
Servikal gebelik
Cornual (interstisyel) gebelik

Tubal Gebelik

En sık görülen tiptir. Tüp duvarı yeterince genişleyemediği için rüptür ve iç kanama riski taşır; erken tanı kritiktir.

Ovaryan Gebelik

Yumurtalığa yerleşimle seyreder. Erken tanı konmazsa yırtılma ve kanama gelişebilir.

Abdominal Gebelik

Embriyo karın boşluğuna yerleşir. Tanı gecikebilir ve çevre organlar etkilenebilir; nadir ancak ciddi seyirlidir.

Servikal Gebelik

Embriyo serviks bölgesine yerleşir. Bölgenin yoğun damar ağı nedeniyle ağır kanama riski yüksektir.

Cornual Gebelik

Uterusun köşe kısmında (interstisyel alanda) gelişir. Daha geç belirti verebilir ancak yırtılma olduğunda ciddi kanamaya yol açabilir.

Dış Gebelik Nasıl Anlaşılır?

Adet gecikmesi sonrası tek taraflı karın ağrısı ve kanama ile başvuran hastada dış gebelik düşünülür. Klinik bulgular, seri beta hCG ölçümleri ve transvajinal ultrason birlikte değerlendirilir; şüpheli belirtilerde gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Dış Gebelik Tanısı ve Testler

Doğru tanı için laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri birlikte kullanılır.

Kan testi (beta-hCG): Seri ölçümlerde beklenen iki kat artışın olmaması dış gebelik lehinedir.
Transvajinal ultrason: Uterusta kese görülmemesi ve adneksiyel bulguların saptanması tanıya yardımcıdır.
Progesteron düzeyi: Düşük değerler canlı gebelik olasılığını azaltır.
Jinekolojik muayene: Hassasiyet, kitle ve kanama değerlendirilir.
Laparoskopi: Tanı net değilse doğrudan gözlem ve eşzamanlı tedavi olanağı sağlar.

Dış Gebelikte Beta hCG Paterni

Normal gebelikte hCG genellikle 48 saatte yaklaşık iki katına çıkar. Dış gebelikte artış yetersiz veya plato çizici olabilir; bu bulgu ultrasonla birlikte yorumlanmalıdır.

Dış Gebelik Tedavisi

Tedavi, hemodinamik durum, hCG düzeyi, ultrason bulguları ve hasta tercihi göz önüne alınarak bireyselleştirilir.

İlaç Tedavisi (Metotreksat)

Uygun, stabil ve erken olgularda metotreksat enjeksiyonu gebelik dokusunun gerilemesini sağlar. Tedavi süresince hCG yakın takip edilir; bulantı, halsizlik ve hafif karın ağrısı görülebilir.

Cerrahi Tedavi

Rüptür, iç kanama şüphesi, metotreksat kontrendikasyonu ya da başarısızlığında cerrahi gerekir. Çoğunlukla laparoskopi tercih edilir; gerekli durumlarda laparotomi ve salpenjektomi uygulanabilir.

Bekleme ve İzlem

hCG düzeylerinin düşük ve düşüş eğiliminde olduğu seçilmiş vakalarda yakın klinik ve laboratuvar izlemi ile kendiliğinden gerileme izlenebilir; kötüleşme belirtilerinde acil müdahale şarttır.

Tedavi Sonrası Bakım

hCG tamamen sıfırlanana dek takip sürdürülür. Sonrasında gebelik planı hekimle yapılmalı; risk faktörleri azaltılmalı ve bir sonraki gebelikte erken ultrason kontrolü önerilmelidir.

Dış Gebelik Hakkında SSS

Dış Gebelik Testte Çıkar mı?

İdrar ve kan testlerinde hCG pozitifleşir; ancak rahim içinde kese görülmezse dış gebelikten şüphelenilir.

Dış Gebelik Nasıl Olur?

Döllenmiş yumurta rahim yerine tüp veya diğer alanlara tutunur; burada sağlıklı gelişim mümkün değildir ve zamanla ağrı/kanama gelişebilir.

Dış Gebelik Ne Zaman Belli Olur?

Genellikle 4–6. haftalarda klinik ve ultrason bulguları ile anlaşılır; hCG’nin beklenen artışı göstermemesi tanıyı destekler.

Dış Gebelik Kendi Kendine Sonlanır mı?

Bazı erken ve düşük hCG’li olgularda gerileyebilir; mutlaka hekim gözetiminde yakın izlem gerekir.

Dış Gebelik Karın Şişliğine Neden Olur mu?

İç kanama ve inflamasyon geliştiğinde karında dolgunluk/şişlik hissi olabilir; acil değerlendirme gerekir.

Dış Gebelik Normal Gebelik Testinde Anlaşılır mı?

İdrar testi yalnızca gebeliği doğrular; dış gebeliği ayırt etmek için beta hCG ve ultrason gerekir.

Dış Gebelik Ağrısı Nasıl Olur?

Genellikle tek taraflı, keskin ve kramp tarzındadır; şiddeti artabilir ve omuz ucuna yayılabilir.

Dış Gebelik Sonrası Tekrar Gebelik Mümkün mü?

Mümkündür; ancak nüks riski artmıştır. Erken başvuru ve yakın izlem önerilir.