Çocuklarda Epilepsi Belirtileri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Epilepsi, anormal nöronal deşarjlara bağlı tekrarlayıcı nöbetlerle seyreden ve çocukluk çağında erişkinlere kıyasla daha sık görülen bir nörolojik hastalıktır. Etiyoloji; genetik ve gelişimsel bozukluklar, perinatal hipoksi/kanama, enfeksiyonlar, travma ve tümörler gibi yapısal-metabolik nedenleri içerir. Klinik tablo nöbet tipine bağlıdır: fokal (basit/kompleks) nöbetlerde belirti ve bilinç etkilenimi değişkenlik gösterirken, jeneralize nöbetlerde yaygın etkilenim ve bilinç kaybı izlenir; absans nöbetler kısa süreli dalma ataklarıyla seyreder. Tanı; ayrıntılı öykü ve nörolojik muayene eşliğinde EEG ve kranial MR ile desteklenir. Tedavide birinci basamak antiepileptik ilaçlardır; ilaca dirençli olgularda cerrahi, vagus sinir stimulasyonu ve ketojenik diyet seçenekleri değerlendirilebilir.
Çocuklarda Epilepsi (Sara) Nedir?
Epilepsi, beynin normal düzenini bozan anormal elektriksel deşarjların yol açtığı, tekrarlayıcı nöbetlerle seyreden kronik bir hastalıktır. Çocukluk çağında görülme sıklığı erişkinlere göre daha yüksektir ve başvuru nedenleri arasında önemli bir yer tutar. Nöbetler doğumdan itibaren her yaşta başlayabilir; bazı iyi huylu tümörler gibi durumlar 7–8 yaş civarında ilk nöbetlere yol açabilir.
Çocuklarda Epilepsinin Nedenleri
Çocuklarda epilepsi çok çeşitli nedenlerle gelişebilir:
- Genetik sendromlar ve doğuştan gelen gelişimsel beyin anomalileri
- Gebelikte annenin geçirdiği enfeksiyonların fetüsün beyin gelişimini etkilemesi
- Doğum sırasında beyin zedelenmesi, kanama veya oksijensiz kalma
- Doğum sonrası menenjit, ensefalit gibi enfeksiyonlar ve travmaya bağlı beyin hasarı
- Beyin tümörleri
- Uzun süren ateşli havaleler
Çocuklarda Epilepsinin Belirtileri
Belirtiler nöbet tipine göre değişir; bazı nöbetlerde bilinç korunurken bazılarında etkilenir.
Basit parsiyel nöbetler
Elektriksel aktivite beynin sınırlı bir alanında kalır ve bilinç kaybı olmaz. Ani korku, kötü koku algılama, ışık/renk görme, kas seğirmeleri veya kısa süreli davranış değişiklikleri görülebilir.
Kompleks parsiyel nöbetler
Odak sınırlı olsa da bilinç etkilenir. Yalanma, çiğneme, elbiseleri çekiştirme gibi otomatik hareketler eşlik edebilir.
Jeneralize nöbetler
Beynin her iki yarımküresi etkilenir ve bilinç kaybı tipiktir.
Grand mal ve petit mal (absans)
Grand mal (tonik-klonik) nöbetlerde yaygın kasılma-gevşeme olur. Petit mal/absans nöbetlerde çocuk kısa süreli dalma yaşar; vücut hareketlerinde belirgin değişiklik olmadan çevreye yanıt azalır ve okul başarısında düşüş görülebilir.
Çocuklarda Epilepside Tanı
Tanı; ayrıntılı tıbbi öykü, aile öyküsü ve nörolojik muayene ile başlar. Bulgulara göre yardımcı testler istenir.
EEG
Beynin elektriksel aktivitesini kaydederek deşarjların özelliklerini ve dağılımını göstermeye yardımcı olur.
MR görüntüleme
Yapısal nedenleri (tümör, gelişimsel bozukluklar vb.) saptamak amacıyla beyin anatomisini ayrıntılı değerlendirir.
Çocuklarda Epilepside Tedavi
Birinci basamak tedavi antiepileptik ilaçlardır ve olguların yaklaşık %70’i ilaçlara iyi yanıt verir. İki uygun ilaca rağmen nöbetler kontrol edilemiyorsa ilaca dirençli epilepsi söz konusudur.
Uygun hastalarda epilepsi cerrahisi değerlendirilebilir; odaklanmış bir nöbet başlangıç bölgesi olması ve bu alanın dil, görme gibi kritik işlevlerle çakışmaması önemlidir.
Cerrahiye uygun olmayan dirençli olgularda vagus sinir stimulasyonu (VNS) ve ketojenik diyet gibi yöntemler nöbet sıklığını azaltmada yardımcı olabilir.
Nöbet Sırasında İlk Yardım
Bir nöbet anında çocuğa güvenli destek sağlamak için şu adımları izleyin:
- Çocuğu sağ ya da sol yanına çevirerek güvenli bir yan pozisyona alın.
- Başını yumuşak bir yastıkla destekleyin, sıkı giysileri gevşetin.
- Sallamayın, üzerine su dökmeyin ve ağzına herhangi bir cisim yerleştirmeyin.
- Nöbet uzarsa veya ilk kez oluyorsa tıbbi yardım alın ya da takip eden hekimle iletişime geçin.