Çocuk Kalp Ameliyatları Öncesi ve Sonrasında Bilmeniz Gerekenler

Çocuk kalp ameliyatları öncesinde enfeksiyon taraması, organ fonksiyon testleri ve diş-çocuk hekimliği değerlendirmesi yapılarak çocuk ameliyata optimize edilir. Cerrahi; açık, kapalı veya minimal invaziv tekniklerle, gerektiğinde kalp-akciğer makinesi ve hipotermi desteğiyle uygulanır; kan transfüzyonu güvenlik taramalarından geçmiş ürünlerle gerçekleştirilir. Ameliyat sonrası dönemde yoğun bakım izlemi, solunum ve hemodinamik destek ile enfeksiyon kontrol önlemleri esastır; stabilizasyonla birlikte pediatri servisinde solunum terapisi ve mobilizasyon sürdürülür. Taburculukta ilaç uyumu, yara bakımı, aktivite kısıtları ve alarm belirtileri anlatılır; düzenli kardiyoloji kontrolleri ve endokardit profilaksisi endikasyonuna göre planlanır. Çoğu çocuk uygun danışmanlıkla normal fiziksel aktiviteye dönebilir; beslenmede Akdeniz tipi yaklaşım ve gerekirse ek kalori büyümeyi destekler.

Çocuk Kalp Ameliyatı Öncesi

Doğumsal kalp anomalisi bulunan çocuklar, ameliyat öncesinde kapsamlı bir değerlendirmeden geçirilir. Amaç, çocuğu mümkün olan en iyi durumda ameliyata hazırlamak ve enfeksiyon riskini azaltmaktır.

İlk Hazırlıklar

Ameliyata yakın dönemde hastaneye yatış planlanır; süre kliniğe ve çocuğun durumuna göre değişebilir.
Ateş, öksürük, soğuk algınlığı gibi bulgular varsa ekip bilgilendirilir; gerekirse ameliyat ertelenebilir.
Kan sayımı, biyokimya, pıhtılaşma testleri ile karaciğer ve böbrek fonksiyonları değerlendirilir.
Çocuk hastalıkları ve diş hekimliği muayeneleriyle enfeksiyon odakları araştırılır ve tedavi edilir.
Hasta koordinatörü süreç, belgeler ve hazırlıklar konusunda aileyi yönlendirir.

Kan Nakli ve Güvenliği

Kalp cerrahisinde kan ve kan ürünlerine ihtiyaç olabilir. Gerekli ünite miktarı ameliyatın türüne göre değişir; kullanılan ürünler bulaşıcı hastalıklar açısından standartlara uygun biçimde taranır.

Ameliyat Süreci

Operasyon, bu alanda deneyimli cerrahlar, anestezi, hemşirelik ve teknisyen ekibiyle birlikte yürütülür; ekip, solunum ve dolaşım gibi hayati fonksiyonları sürekli izler.

Açık Kalp Ameliyatı

Kalp-akciğer makinesi kullanılarak kanın oksijenlenmesi ve dolaşımı cihaza devredilir; kalp güvenle durdurulup onarılır. Bazı olgularda vücut ısısını düşürerek kan akımını yavaşlatan hipotermi tekniğinden yararlanılabilir.

Kapalı Kalp Ameliyatı

Bazı anomaliler kalp-akciğer pompası olmadan, kalp çalışırken düzeltilebilir. Yöntem seçimi, kusurun tipine ve çocuğun klinik durumuna göre belirlenir.

Minimal İnvaziv Ameliyat

Küçük kesilerden özel alet ve kamera yardımıyla yapılan girişimlerde iz daha az belirgin olabilir ve toparlanma hızlanabilir. Ancak her çocuk için uygun olmayabilir; endikasyon bireysel değerlendirilir.

Ameliyatta ve Sonrasında Kullanılan Cihazlar

Solunum makinesi (ventilatör)
Soluk borusuna yerleştirilen tüp (endotrakeal tüp)
Ek oksijen için maske veya kanül
Göğüs boşluğundaki sıvı ve kanı boşaltan drenler
Damar yoluyla verilen sıvı, kan ve ilaçlar
Burundan mideye uzanan nazogastrik sonda
Kalp ritmi ve tansiyon izlemi için elektrot ve kablolar

Yoğun Bakım Dönemi

Ameliyattan sonra çocuk yoğun bakıma alınır; 24 saat eğitimli ekip tarafından yakın takip edilir. Gerektiğinde ECMO ve mekanik dolaşım destekleri uygulanabilir; stabilize oldukça destekler kademeli olarak azaltılır.

Ziyaret ve Bilgilendirme

Enfeksiyon riskini azaltmak için ziyaretler kısıtlanabilir; aileye düzenli aralıklarla bilgi verilir.
Sakinleştirici ve ağrı kontrolü nedeniyle çocuk uykulu görünebilir; uygulamalar hakkında ekip bilgilendirme yapar.

Servis Dönemi

Yoğun bakımdan sonra çocuk pediatri servisine alınır. Solunum egzersizleri ve öksürme teknikleri uygulanır; ağrı kesici gereksinimi zamanla azalır.

Aile Desteği

Çocuğu yataktan kaldırırken iki elinden tutup baş ve sırtından destekleyin; kesi hattını zorlayacak hareketlerden kaçının.
El hijyenine dikkat edin; ziyaret süresini sınırlayın ve odanın düzenini koruyun.
Gerektiğinde tuzsuz diyet ve reçete edilen ilaçları uygulayın; beslenme ve ilaç saatlerine uyun.
Ameliyat reaksiyonu olarak ateş görülebilir; uzarsa hekime bildirin.

Eve Dönüş ve Evde Bakım

Çocuk kendini iyi hissettiğinde ve hekim uygun gördüğünde taburcu edilir. Çoğu çocuk zamanla yaşıtları gibi normal büyüme ve gelişmeye döner.

Evde Yapılacaklar

Hekim önerilerini eksiksiz uygulayın; kontrol randevularını aksatmayın.
İlaçları saatinde verin; karışıklığı önlemek için görünür bir ilaç çizelgesi kullanın.
Ilık duş yaptırın; kesi üzerine uzun süre sabun basıncı uygulamayın, aşırı sıcak-soğuktan kaçının.
Dengeli beslenme sağlayın; aşırı yağ, tuz ve şekerden uzak durun.
Sigara dumanına maruz bırakmayın.
Göğsü zorlayan hareketler ve ağır kaldırma ilk bir ay kısıtlanmalıdır.
Ateş, nefes darlığı, ödem veya olağandışı bulgular olursa sağlık kuruluşunu arayın.

Yara Bakımı ve Aktivite

Kesiyi temiz ve kuru tutun; hekim önerisine göre pansuman ve banyo planlayın.
Aktiviteyi aşamalı artırın; dışarı çıkma ve oyunlar için çocuk kardiyoloğunun önerilerine uyun.

Nelere Dikkat Etmeli?

Düzenli Kontroller

Kalp cerrahisi sonrası kardiyoloji kontrolleri planlı aralıklarla sürdürülür; sıklık zamanla azalabilir. Gerekli görülen incelemeler şunlardır:

Kan testleri
EKG
Ekokardiyografi
Göğüs röntgeni
24 saat Holter EKG
Egzersiz testi
Kalp kateterizasyonu/anjiyografi

Bakteriyel Endokarditten Korunma

Doğumsal kalp hastalığı olan çocuklarda, bazı girişimler öncesinde antibiyotik profilaksisi gerekebilir. Endikasyon ve doz, çocuk kardiyoloğunca belirlenir; verilen profilaksi kartı ilgili hekimlerle paylaşılmalıdır.

Bademcik ve geniz eti ameliyatları
Diş eti kanaması oluşturabilecek diş işlemleri
Bazı gastrointestinal ve üriner girişimler

Spor ve Aktivite

Çoğu çocukta günlük fiziksel aktiviteye kısıtlama gerekmez. Tam düzeltilmemiş durumlarda spor seçimi ve düzeyi için çocuk kardiyoloğundan görüş alınmalıdır.

Kalp İlaçlarının Doğru Kullanımı

İlacı biberonun tamamına karıştırmayın; küçük miktarda suyla verin.
Damlalık, enjektör veya kaşıkla ağızdan uygulayın.
Kusma olursa dozu tekrarlamayın; bir sonraki saatte normal dozu verin.
Yetersiz beslenme, sık kusma veya az idrar gibi durumlarda hekiminizle iletişime geçin.

Bebeklerin Beslenmesi

Kalp hastalığı olan bebeklerde kilo artışı daha yavaş olabilir; gerekirse ek kalori planlanır. Sebze-meyve ağırlıklı, beyaz ve balık eti ile zeytinyağını önceleyen Akdeniz tipi beslenme, çocukluk çağından itibaren kalp sağlığını destekler.