Bebeklerde Ayrılık Korkusu
Ayrılık kaygısı, bebeklik ve erken çocukluk döneminde görülen, bağlanma ve gelişen bilişsel becerilerle ilişkili normal bir süreçtir. Belirgin tepkiler genellikle 6. aydan sonra başlar, 18. ayda en yüksek düzeye ulaşır ve 2 yaş sonuna doğru azalır; 3 yaş civarında ayrılığın geçici olduğu kavranır. Sınırlı sosyal temas, tek bakım veren ve yüksek ebeveyn kaygısı gibi etmenler tepkilerin daha yoğun ve erken görülmesine katkı sağlar. Yönetimde çocuğu ayrılığa önceden hazırlamak, kısa ve tutarlı ayrılık denemeleri yapmak, tanıdık bir yetişkinle bırakmak ve güven veren dönüşler sağlamak önerilir. Yaşa göre beklenenden şiddetli ve işlevselliği bozan tepkiler patolojik olabilir ve profesyonel değerlendirme gerektirir.
Bebeklerde Ayrılık Korkusu
Bebekler, bağlandıkları kişiden kısa süreli bile ayrı kalsalar huzursuzlanıp ağlayabilir. Sevimli bir yabancının yaklaşması, yüksek bir ses, kalabalık ya da suya girme gibi uyarıcılar da korkuya yol açabilir.
Olası Nedenler
İlk aylarda bebek, özellikle annenin sesini ve kokusunu tanır; yanında olduğunda kendini güvende hisseder. Baba ile bağın güçlenmesi genellikle daha sonra olur; bu nedenle ilk dönemlerde annenin yokluğu kolay telafi edilemeyebilir. Yaklaşık 6. aydan itibaren nesne sürekliliği tam gelişmediği için, bebek yanından ayrılan kişinin “yok olduğunu” düşünebilir ve yoğun tepki verebilir.
- Yabancılarla sınırlı temas ve dar sosyal çevre
- Annenin tek başına ve kaygılı biçimde bakım üstlenmesi
- Bebeğin kendini güvensiz hissettiği kalabalık ve gürültülü ortamlar
Bu etmenler ayrılık tepkilerini daha erken ve daha şiddetli hale getirebilir.
Belirtiler ve Normal Seyir
Ayrılık kaygısı çoğunlukla 6. aydan sonra belirginleşir, 18. ayda en yüksek düzeye ulaşır ve 2 yaşın sonlarına doğru azalır. Üç yaş civarında çocuk ayrılığın geçici olduğunu bilişsel olarak kavrar. Yaşa göre beklenenden fazla ve süreğen tepkiler ise normal dışı kabul edilebilir.
Ebeveynler Nasıl Davranmalı?
Ayrılık öncesinde çocuğu kısa ve net biçimde bilgilendirmek, vedalaşmak ve söz verilen zamanda dönmek güveni pekiştirir. Kademeli alıştırmalar çocuk için ayrılığı yönetilebilir kılar.
- Kısa süreli ayrılık denemeleriyle başlamak
- Çocuğu evde tanıdığı bir yetişkinle bırakmak
- Vedalaşmayı uzatmamak, kararlı ve sakin olmak
- Dönüş saatine uymak ve tutarlılığı sürdürmek
Ne Zaman Yardım Almalı?
Eğer 2 yaşın sonuna doğru hâlâ yoğun ayrılık korkusu sürüyor, çocuk anneden ayrılamıyor ve günlük işleyiş belirgin etkileniyorsa bir uzmandan profesyonel değerlendirme ve destek alınması önerilir.